APTALLIK DURUMU ÜZERİNE

   APTALLIK DURUMU ÜZERİNE

.   "APTAL" denildiği zaman ne anlamalıyız?

·        Bu sözcüğü günlük konuşmalarda kullanan ne kadar çok insan vardır...

·        İlk olarak şunu belirteyim buradaki sözcük "T" ile yazılan ve söylenilendir.

·        Bu sözcüğü küçümseme, hakaret, v. b. teklifsiz hitap olarak kullananlar çoktur.

·        Benim konum şu an bu değil, hakaret ve küçültme anlamlarını ele almıyorum.

·        İnsanların çok olduğu yerde "zekâsı pek gelişmemiş olan, alık, bön, budala, ahmak, görgüsüz, aç gözlü, zekâ yoksunu, alık, salık... olarak sıfatlandırılan" kişiler de olabilir.

·        Ne yazık ki birçok dilde “aptal” ve “cahil” sözcükleri aynı zamanda "hakaret" maksatlı ifadelerin içinde kullanılmaktadır..

·        Benim hiç kimseye hakaret etmek veya kimseyi küçümsemek gibi bir niyetim ise hiç yok.

·        Aslında istemesem de örnek olarak kullandığım "aptal" sözcüğü bir "sıfat" olup, anlamı yukarıda yazılı olan anlamların birincisidir.

·        Genelde aptal tanımı içinde zekâ kavramına atıf yapmaktadırlar.

·        Zekânın tanımı ve ölçülüp, biçilmesi ise son derece güçtür. Bu konuda uzman olanlar psikologlardır.

·        En genel biçimde “bireyin yaratıcılık ve anlayarak öğrenme kapasiteleri, bu kapasiteleri kaydedecek hâfızası ve bu kapasitenin kullanılma hızı” olarak genel anlamda tanımlanabilir.

·        Zekânın bileşenlerinin başında doğal olarak o bireyin biyolojik yapısı, yani beyin kapasitesi gelir.

·        Bu ise o kişinin veya çevresindeki kişilerin elinde olan bir şey değildir ve tamamen kalıtımsal olarak saptanır. Ama diğer bileşenler içinde kişinin içinde yetiştiği ortamın, aldığı tahsilin, gittiği okulların ve kendisine verilen görev ve sorumlulukların çok önemli ayrı, ayrı yerler tuttuğunu kesinleşmiş sonuç olarak görebiliriz.

·        Bilgisizlik, cehalet ise aptallığı arttıran bir durumdur.

·        Cahil sözcüğünü sadece “bilgisiz veya az bilgili” anlamlarına gelen ve aynen aptal gibi bağıl bir sıfat olarak  kullanılmış olduğunu, herhangi bir küçümseme ya da hakaret amacını taşımadığını söylemeliyim.

·        Cahil hem "hiç bilgisi yok" hem de "bilgisi az veya bilgisi yetersiz" kavramlarını ifade eder.

·        Hiç kimsenin bir başkasını yargılamak ve buna dayanarak bir karar verme "yetkisi" yoktur, diye düşünürüz.

·        Aslında insanı insan yapan en önemli yetilerinden birisi ise "yargı becerisi"dir.

·        Biz birbirimizi gözlemleyemeyecek, ölçüp, biçemeyecek, yargılamayacak, tenkit etmeyeceksek nasıl "gelişeceğiz"?

·        “Seni yargılamıyorum” lâfı “seni yargılamaya hakkım yok” demektir ki, bu ise biraz uyduruk ve içi boş bir lafı ortaya atmaktır.

·        Biraz da güvensizlik, yetersizlik ve de belki de beceriksizlik içerir...

·        Herkesin herkesi değerlendirmeğe, yargılamaya hakkı olmalıdır.

·        Bu durum vardır ve bu toplumsal gelişmemizin en temel gereğidir.

·        Buradaki "yargılamak" kavramı bir mahkeme salonunda verilen yargı ile de hiç bir kanıtsal ilişkisi yoktur.

·        Bir toplumun gittikçe aptallaşmağa başladığını ve aptal konumundaki bireylerin oranının gittikçe arttığını gördüğümüzde ise bir eleştiri yapmak, durumu değerlendirmek, bir yargılamaya, sonuca gitmek de düşünen kişiler için doğaldır, ve olmalıdır da...

·        Bir toplumu oluşturan insanların zekâlarının aynı düzeyde olmamasını çok doğaldır.

·        Her birey birbirinden farklı özelliklere sahiptir ve bu farklılıkların başında gelen önemli bir unsur da zekâdır.

·        Zeka ile ilgili bir tanım olan iq (intelligence quotient), zekanın kat sayısı anlamına gelmektedir.

·        IQ = (Zeka yaşı / gerçek yaş) x100 formülüyle hesaplanan bir değerdir.

·        IQ testi, bireyin zeka potansiyelini rakamsal olarak ifade edebilmeyi amaçlar.

·        Zekilik testi, yani zekanın ölçümü için genellikle IQ testi yapılır.

·        Aslında IQ, mantıksal zekamızı ifade eder. Mantıksal zekanın gelişmiş olmasını “zekilik” olarak isimlendirebiliriz ancak “zekanın tümü”nü ifade edeceksek tek başına IQ terimi yeterli olmaz.

·        Zekanın mantıksal becerilerden çok daha geniş bir kavram olduğunu hatırlatmamız gerekir.

·        Bu nedenle, IQ nedir yanıtının dışında EQ ve SQ terimlerini de açıklamak yararlı olur. (5*)

·        Üzerinde birçok araştırma yapılmasına rağmen, araştırmacılar zekânın tanımına ilişkin kesin bir yargıya varamamıştır.

·        Bazı toplumlar insanlık ortalaması olarak kabul edilebilecek bir 1OO’ün üstünde, bazıları ise altında kalmaktadırlar.

·        Bilimsel araştırmalar sonucunda bilim insanları o toplumda zekâ dağılımını gösteren belli bir "çan eğrisi" görünümü sunar.

·        Gelişen toplumsal şartlar, haberleşme, yükselen eğitim düzeyi gibi nedenlerle her on senede bir IQ ortalamasının yeniden ayarlanması gerektirir.

·        Zira bu ortalama sürekli yükselmektedir (Flynn etkisi).

·        Beslenmesi "dengeli ve yeterli", eğitimi iyi olan ve "ortamı huzurlu" toplumlara ait bireylerin, kötü beslenen, kötü eğitim alan ve sürekli huzursuz bir ortamda yaşayan bireylerden oluşan bir toplumun bireylerinden daha yüksek IQ’larının olmasına bu nedenle hiç şaşırmamak gerekir.

-  Birçok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de her yıl binlerce zekâ testi uygulanarak bireyler için hayati önem taşıyan kararlar alınmaktadır. Bazı zekâ testlerinin psikometrik özelliklerinin zayıf olmasının yanı sıra uygulayıcıların yetkin ve yeterli olmayışa da etik açıdan önemli bir sorun oluşturabilmektedir. (3*)

-  “Zihinsel değerlendirmenin giderek artmasına karşın zekânın ‘zekice’ değerlendirilmesi ve yorumlanmasının aynı ölçüde önem kazandığının söylenmesi zordur” (3*)

Uluslararası IQ değerlendirmelerinde ne yazık ki Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının IQ ortalaması 89 ile 90 arasında bulunmuştur, diye okudum.

·        Buna pek şaşmamak gerekir.

- IQ değerlendirmelerinde Arnavutluk, Bosna Hersek, Şili, Hırvatistan ve Kırgızistan bizimle aynı sırada.

- Dünya IQ ortalamasına göre; Türkiye "90 puan" ile 17'nci sırayı Hırvatistan ve Peru ile paylaştı. Listenin son sırasında ise 59 puanla Ekvator Ginesi yer aldı. (4*)

- Bilinen IQ derecelerini belirtelim:

Zeka Engelli               20-34
Embesil                   35-49
Geri Zeka                 50-69
Sınırda Zeka                70-79
Donuk Normal Zeka          80-89
Normal Zeka               90-109

Parlak Zeka               110-119
Üstün Zeka                120-129
Dahi                      130-150

- IQ SIRALAMASINDA İLK 10     

1. Hong Kong 108 puan
2. Singapur 108 puan
3. Güney Kore 106 puan
4. Japonya 105 puan
5. Tayvan 104 puan
6. İtalya 102 puan
7. İzlanda 101 puan
8. Moğolistan 101 puan 
9. İsviçre 101 puan
10. Avusturya 100 puan

- IQ SIRALAMASINDA SON 10

39. Lesotho 67 puan
39.Liberya 67 puan
39. Saint Kitts 67 puan
39. Sao Tome Adası 67 puan
40. Gambiya 66 puan
41. Kamerun 64 puan
41. Gabon 64 puan
41. Mozambik 64 puan
42. Saint Lucia 62 puan
43. Ekvator Ginesi 59 puan

-   Ölçümde kullanılan testler tamamen mantıklı sonuç çıkarmaya dayalı. Dolayısıyla ölçüm biçiminin kültürle, dini inançlarla ya da subjektif bir konuyla ilgisi yok.

·        Türkiye rahat besleyebileceğinden fazla bir nüfusa sahiptir ve bu nüfus her yıl âdeta patlama şeklinde artmaktadır.

·        Türkiye’de eğitim her düzeyde çok, ama çok fenadır ve giderek daha beter bir hâl almaktadır.

·        Bu eğitim yaratıcılığa değil, ezberciliğe ve biat kültürü oluşturmaya yönelmiştir; okula veya üniversiteye gitmekten maksat öğrenmek değil, diploma kapmaktır.

·        Türkiye’de insanlar huzursuzdur, birbirlerini sevmezler, ahlâksızlık diz boyudur. (2*)

·        Aile içi ilişkiler sevgi ve saygıdan çok toplumsal baskı ve ekonomik mecburiyete dayanır.

- Yapılan araştırmalar zeka düzeyinin gelişimin birçok farklı unsurun etkisi altında olduğunu ortaya koyuyor. Bunlar arasında doğuştan gelen genetik etkiler, iklim ve beslenme koşulları, gelir düzeyi, ailenin öğrenim düzeyi gibi birçok farklı unsur yer alıyor. IQ düzeyini insanların taşıdıkları genlerden beslenmeye kadar birçok unsur etkilese de, en belirleyici etki eğitim sisteminden geliyor. (4*)

- Dünyada son 20 yılda eğitime, araştırmaya, bilime ve teknolojik ilerlemeye imza atan ülkelerin IQ testlerinde ilk sıralarda yer alması, bize bilime dayalı eğitimin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

- Bir başka araştırmaya bakabiliriz: (4*)

‘Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı’ olan PISA, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından üçer yıllık dönemler halinde, 15 yaş grubundaki öğrencilerin kazanmış oldukları bilgi ve becerileri değerlendiren bir araştırma projesi...

- Uluslararası PISA testi sonuçlarına göre, Türkiye'deki öğrenciler bilim, matematik ve okumada OECD ortalamasının altında kaldı.

·        2015 - PISA testi, 72 ülke ve ekonomik bölgede 15 yaşındaki 540 bin öğrenci arasında yapıldı.

·        Bu, 72 ülkenin 35’ini Avrupa Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) ülkeleri oluşturuyor.

·        Türkiye 72 ülke arasında 50’nci sırada yer alırken, daha önceki testlere göre performansı geriledi.

·        Araştırmanın sonuçlarına göre, Singapurlu öğrenciler matematik, bilim ve okumada en yüksek notları alarak en başarılı öğrenciler oldu. Japonya, Estonya, Finlandiya ve Kanada da 35 OECD ülkesi arasında en başarılı ülkeler oldu.

-     2015 yılı PISA’DA BAŞARILI İLK 20 ÜLKE  -

1. Singapur
2. Japonya
3. Estonya
4. Tayvan
5. Finlandiya
6. Çin: Macao
7. Kanada
8. Vietnam
9. Çin: Hong Kong
10. Çin: Pekin, Şangay, Jiangsu ve Guangdong
11. Güney Kore
12. Yeni Zelanda
13. Slovenya
14. Avustralya
15. İngiltere
16. Almanya
17. Hollanda
18. İsviçre
19. İrlanda
20. Belçika

-     Bir şey dikkatinizi çekti mi, iki araştırma arasında?

IQ’su yüksek olan ülkelerin, PISA’sı da yüksek; eğitim düzeyi yüksek olan ülkelerin IQ’su da yüksek…

Yeni, yine bir paradoks…

IQ mu, PISA’yı; yoksa PISA’mı, IQ’yu besliyor?

=    Bu genel duruma göre APTALLIK ve ZEKA DÜZEYİ konusunda şunu anlamamız gerekir:

·        Bir ülkenin "gayri safi milli hasılası"nın ülkede yaşayan insanlara adil dağılımı çok önemlidir.

·        Sağlıklı ve düzenli beslenme insanın gelişimi ve zeka yapısına etkisi açısından çok belirleyicidir.

·        Ülkede uygulanan eğitim ve öğretim modeli, okullarda verilen temel bilgiler kişilik gelişimini etkiler.

·        Yerleşme, konut ve sağlıklı ikamet herkes için en azından sağlanabilmelidir.

·        Ülkenin huzurlu ve barışçıl bir ortam oluşturması ile bireylerin ruhsal yapısı ve sağlığı ancak sağlanılır.

·        Genel olarak ülkedeki eğitim- öğretim düzeyi yüksek olmalıdır ki öğrenciler çağdaş bir düzeye erişebilsinler.

·        Çalışma koşulları ve güvencesi, sosyal yapılar (sigortalar) herkesi kapsayacak ve gelecek endişesine kapılmadan yaşanılacak bir düzeyde olması gerekir.

·        Toplumun her kesimini kapsayacak biçimde sağlık, eğitim, iş güvencesi, beslenme, ikamet düzenlemeleri en adil biçimde sağlanmalıdır.

·        Geri kalmışlıktan kurtulmak ve çağdaş, uygar bir ülke olabilmek için gereken temeli güçlü ve kalıcı hamleler yapılmalıdır.

·        Ülke halkının IQ derecesini yükseltmenin mümkün olduğunu düşünerek yukarıda tek tek sıralanılan ön koşulların sağlanması hedeflenmelidir.

·        IQ derecesi yükseltilmiş bir ülke ortalaması ile ancak çok daha verimli ve düzeyi yüksek bir toplum yaratılabileceği bilinci kazanılmalıdır.

·        Devlet, kamu, halk, millet, birey, yurttaş... ilişkilerinin daha sağlıklı ve düzeyi yüksek olmasını hedefleyebilme duyarlılığı sağlanmalıdır ki bu hedefe yönelik uygulamalar kazanılabilsin.

·        Çağdaş uygarlık düzeyine erişmede en önemli katkılardan birisinin yüksek teknolojide yer almak ve çalışmalar göstermek olduğunu da var saydığımız için bilim insanı olarak yetişebilecek kuşakların hazırlanmasına yönelmek gerekir.

·        Bir toplumun genel zeka düzeyi yüksek olduğunda o toplumu oluşturan bireylerin de IQ düzeyinin yüksek olduğunu kabul edersek, bu yurttaşlar kendi ülkelerinin çıkarlarını çok daha iyi savunabilecek ve koruyabilecek, demektir.

·        "APTAL olma durumu" ve "zeka düzeyi" üzerinde biraz da olsa bir araştırma yapıldığında tüm bu gerçekler ve birbirleri ile olan etki ve tepkimeleri görülecektir.

·        Kısa bir değerlendirme ve saptama yaparak düşüncelerimi yansıtmak istedim.

     Öğretmen Gönen ÇIBIKCI,

     2020.10.24, MŞ

1*

https://www.ntv.com.tr/yazarlar/sadik-gultekin/iq-duzeyimiz-yuksek-degil,tYSd2AVXdkSAqdM6CGoJug

ntv.com.tr 27.08.2017

2*

https://www.booktandunya.com/2018/01/a-m-celal-sengor-aptal-tanmak.html

3*

Türkiye’de Zekâ Değerlendirme Sürecinde Yaşanan Etik Sorunlar ve Öneriler

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/613777

4*

https://www.sabah.com.tr/galeri/saglik/dunya-iq-ortalamasi-aciklandi-bakin-turkiye-kacinci-sirada

5*

https://www.mentalup.net/blog/iq-testi

6*

https://www.iienstitu.com/blog/iq-nedir