4 Kasım 2025 Salı
GÖREV ve YÜKÜMLÜLÜK
. GÖREV ve YÜKÜMLÜLÜK
. Sömürgeciliğe,
müstemlekeci güçlere karşı kendi yurdunu, bağımsızlık ve özgürlüğünü, öz
değerlerini... savunan kitleler neler yapabilir?
. Neler yapmalıdırlar?
. Nasıl bir düşünce ve davranış içerisinde olunmalıdır?
. Sömürgeciliğe ve müstemlekeci güçlere karşı
bağımsızlık ve özgürlüğünü savunan kitlelerin kullanabileceği çok çeşitli direniş
ve mücadele yöntemleri bulunmaktadır.
. Tarihsel deneyimler ve anti-kolonyal
mücadeleler, bu stratejilerin hem pasif/sivil hem de aktif/silahlı
olabileceğini göstermiştir.
. Genel bir bakış açısından “teorik” olarak
düşündüğümüzde bu kitlelerin başvurabileceği temel yaklaşımlar nelerdir?
. Bu yaklaşımlar genellikle birbirini
destekleyici şekilde, farklı aşamalarda ve koşullara göre uyarlanarak
kullanılır.
. Bağımsızlık
hareketinin liderliği ve kitlelerin azmi, mücadelenin başarısındaki en kritik
faktörlerdir.
A) Siyasi ve Diplomatik
Mücadele
-Bağımsızlık
Bilinci Oluşturma: Eğitimi, kültürü ve yayınları kullanarak, halkın ulusal
kimlik ve bağımsızlık ruhunu güçlendirmek, sömürgeci ideolojinin etkilerini
silmek.
-Ulusal
Birlik ve Örgütlenme: Tüm kitleleri kapsayan, farklı görüş ve kesimleri bir
araya getiren güçlü bir ulusal cephe veya siyasi hareket oluşturmak.
-Diplomatik
Faaliyetler: Uluslararası platformlarda (Birleşmiş Milletler gibi), kendi
davasını ve haklılığını duyurmak, diğer devletlerden ve uluslararası
kuruluşlardan destek ve tanınma sağlamak.
-Sömürgeci
Güçlerle Müzakere: Güç dengelerini gözeterek, bağımsızlık hedefine ulaşmak için
sömürgeci güçlerle masaya oturmak ve siyasi çözümler aramak.
B) Sivil Direniş ve Pasif
Eylemler
-Sivil
İtaatsizlik: Sömürge yönetiminin haksız yasalarına, vergilere veya kararlarına
karşı barışçıl bir şekilde uymayı reddetmek (Gandhi'nin Hindistan'daki tuz
yürüyüşü gibi).
-Boykotlar:
Sömürgeci güçlerin ekonomik çıkarlarını hedef alarak, onların ürettiği veya
sattığı mal ve hizmetleri satın almamak (ekonomik baskı oluşturmak).
-Grevler
ve İş Bırakmalar: Sömürge yönetiminin idari ve ekonomik işleyişini durdurmak
amacıyla geniş çaplı işçi ve memur grevleri düzenlemek.
-Kitlesel
Gösteriler: Kamuoyu baskısı oluşturmak ve ulusal iradeyi göstermek için büyük
ve organize protesto yürüyüşleri ve mitingler yapmak.
C) Silahlı Direniş ve
Gerilla Savaşları:
Bu tür savunma
günümüzde oldukça zordur. Özellikle devleti elinde tutanların buna asla izin
vermeyeceğini çok iyi bilmek gerekir.
Bu yöntemleri,
heves ederek, deneyen grupların sonu kötü olmuştur.
-Kritik
Hedeflere Saldırılar: Sömürge yönetiminin askeri veya idari merkezlerini,
iletişim hatlarını ve lojistik depolarını hedef alarak işleyişi aksatmak.
-Ulusal
Kurtuluş Ordusu Kurmak: Askeri güce karşı askeri güçle cevap verebilmek için düzenli
veya düzensiz askeri birlikler (Kuva-yi Milliye, gerilla birlikleri)
oluşturmak.
-Gerilla
Savaşları: Sömürgeci ordunun büyüklüğüne ve teçhizatına karşı, küçük, hareketli
birliklerle vur-kaç taktiklerini kullanarak yıpratma savaşı yürütmek.
Ç) Başarılı Bir Mücadele
İçin Anahtar Unsurlar
-Uzun
Vadeli Planlama: Mücadelenin tek bir eylemle değil, yıllara yayılan stratejik
bir süreç olduğu bilinciyle hareket etmek.
-Uluslararası
Dayanışma: Diğer sömürge karşıtı hareketlerle ve destekleyici uluslararası
güçlerle (Üçüncü Dünya ülkeleri, anti-emperyalist gruplar) dayanışma içinde
olmak.
-Kültürel
Direniş: Kendi dilini, tarihini ve kültürünü koruyarak ve yücelterek sömürgeci
asimilasyon politikalarına karşı koymak.
-Ekonomik
Kendi Kendine Yeterlilik: Sömürgeci ekonomik sisteme olan bağımlılığı azaltmak
için yerel üretimi ve ticareti güçlendirmek.
-Düzenli
bir temel bilinçlendirme çalışması yapılmalı ve halkın akıllı, uyanık ve özgür
iradeye sahip olabilmesine çalışılmalıdır.
D)
Tarihten örnek verecek olursak, Hindistan, Cezayir, Türkiye Kurtuluş Savaşı
neleri, nasıl başarmıştır?
Harika bir soru olduğunu kabul edip, güzelce
incelemek gerekir:
Bu üç önemli anti-kolonyal mücadele, farklı
coğrafyalarda, farklı koşullar altında gerçekleşmesine rağmen, bağımsızlığa
ulaşmada benzersiz ve etkili stratejiler kullanmıştır.
. Hindistan, Cezayir ve Türkiye Kurtuluş
Savaşı'nın neleri, nasıl başardığına dair kısa özetler:
. Bu üç örnek, sömürgeciliğe karşı
mücadelenin tek bir kalıbı olmadığını ve koşullara göre pasif
direniş, silahlı mücadele ve diplomatik dehanın hepsinin başarıya
götürebileceğini gösterir.
I)
Hindistan Bağımsızlık Hareketi (İngiltere'ye Karşı)
Hindistan'ın
başarısı, esas olarak sivil itaatsizlik ve pasif direnişin
(Satyagraha) gücünü kullanarak sömürgeci gücün ahlaki ve ekonomik temelini
sarsmak oldu.
a-Neyi
Başardı?
1-Sömürge
Yönetimini Ahlaki Olarak Çökertmek: İngiliz yönetimini, baskıcı ve
adaletsiz bir güç olarak uluslararası kamuoyunda ve bizzat İngiliz halkının
vicdanında gözden düşürdü.
2-Kitle
Seferberliği: Farklı dil, din ve kastlardan gelen devasa bir nüfusu ortak
bir bağımsızlık amacı etrafında birleştirdi.
3-Ekonomik
Baskı: Boykotlarla İngiliz ekonomisine zarar verdi ve kendi kendine
yeterliliği (örneğin el dokumacılığı) teşvik etti.
b-Nasıl
Başardı?
1-Mahatma
Gandhi Liderliği ve Satyagraha: Gandhi'nin başlattığı şiddet
içermeyen direniş felsefesi. Bu, haksız yasalara karşı barışçıl bir
şekilde direnmeyi içeriyordu.
2-Tuz
Yürüyüşü (1930): İngiliz tuz tekeline karşı yapılan bu eylem, sivil
itaatsizliğin sembolü oldu ve milyonları harekete geçirdi.
3-Boykotlar: İngiliz
mallarını, özellikle tekstil ürünlerini, boykot ederek yerel üretimi (Khadi) ve
ekonomik bağımsızlığı teşvik etti.
4-Kitlesel
Hapse Girişler: Binlerce Hintlinin barışçıl gösteriler sonrası gönüllü
olarak hapse girmesi, sömürge hapishanelerini ve yönetim sistemini tıkadı.
II)
Cezayir Bağımsızlık Savaşı (Fransa'ya Karşı)
Cezayir'in
başarısı, uzun ve kanlı bir silahlı mücadele ile uluslararası
diplomatik baskıyı birleştirmesiyle geldi.
a-Neyi
Başardı?
1-Askeri
Zafer: Fransız ordusunu, yoğun kentsel ve kırsal gerilla savaşıyla askeri
ve psikolojik olarak yıprattı.
2-Fransız
Kamuoyunu Bölmek: Savaşın vahşeti, Fransa'da büyük bir bölünme yarattı ve
savaş karşıtı hareketin güçlenmesine yol açtı.
3-Uluslararası
Destek: Özellikle yeni bağımsızlığını kazanmış diğer Afrika ve Asya
ülkelerinden (Bağlantısızlar Hareketi) güçlü destek aldı.
b-Nasıl
Başardı?
1-Ulusal
Kurtuluş Cephesi (FLN): 1954'te silahlı mücadeleyi başlatan ve hem siyasi
hem de askeri kanadı olan güçlü bir örgütlenme kurdu.
2-Gerilla
Savaşı: FLN, dağlık bölgelerde ve kentsel alanlarda (özellikle Cezayir
Savaşı/Savaşı'nda) etkili gerilla taktikleri kullanarak Fransız
ordusunun kontrolünü zorlaştırdı.
3-Propaganda
ve Diplomasi: Cezayir davasını uluslararası alanda aktif olarak duyurarak,
Fransa üzerindeki diplomatik ve siyasi baskıyı artırdı.
4-Evian
Anlaşmaları (1962): Nihayetinde Fransa, uluslararası ve iç baskı ile artan
askeri maliyetler nedeniyle masaya oturmak zorunda kaldı ve anlaşmalarla
Cezayir'in bağımsızlığını tanıdı.
III)
Türk Kurtuluş Savaşı (İtilaf Devletlerine Karşı) İstiklal Harbi:
. Türkiye'nin başarısı, düzenli ordunun
kurulması ve askeri zaferlerin, ulusal irade ve diplomatik
manevralarla birleştirilmesiyle gerçekleşti.
a-Neyi
Başardı?
1-Askeri
Zafer: İşgalci güçleri (Yunanistan, Fransa, İtalya, İngiltere'nin
desteklediği güçler) Anadolu'dan fiilen ve askeri olarak çıkardı.
2-Ulusal
Egemenlik ve Birlik: Saltanatı kaldırarak ve Türkiye Büyük Millet
Meclisi'ni (TBMM) kurarak ulusal egemenliğe dayalı yeni bir devletin
temellerini attı.
3-Uluslararası
Tanınma: Başarılan askeri zaferleri Lozan Barış Antlaşması (1923) ile
tescilleyerek tam bağımsız bir ulus devleti kurdu.
b-Nasıl
Başardı?
1-Mustafa
Kemal Paşa Liderliği: Askeri dehası ve siyasi vizyonu sayesinde dağılmış
durumdaki direniş hareketlerini ve eski Osmanlı ordusu kalıntılarını
birleştirdi.
2-TBMM'nin
Kuruluşu (1920): Milletin bağımsızlık iradesini temsil eden bir
merkez kurarak tüm direnişin siyasi meşruiyetini sağladı.
-Düzenli
Ordu Kurulumu ve Askeri Başarılar: Dağınık Kuva-yi Milliye birliklerini
düzenli orduya dönüştürerek İnönü, Sakarya ve Büyük Taarruz gibi
kritik savaşlarda askeri zaferler kazandı.
3-Diplomatik
Strateji: Batı cephesinde savaş devam ederken, Rusya ve bazı İtilaf
devletleriyle (örneğin Fransa ile Ankara Anlaşması) antlaşmalar yaparak
cephe sayısını azalttı ve askeri kaynaklarını ana hedefe (Batı Cephesi)
odakladı.
.
Öğretmen Gönen ÇIBIKCI, 2025.11.04, İS.
. YAZININ TÜMÜNÜ OKUYUNUZ:
. (YZ destekli araştırma ve incelemeye dayanan
yazım.)
ATATÜRK’ÜN ÜTOPYASI
. ATATÜRK’ÜN ÜTOPYASI NELERDİ?
. Atatürk
hangi ütopyanın peşindeydi?
. “Cumhuriyet ütopyası” nasıl gerçekleşti?
A) “Cumhuriyet Ütopyası” Nasıl Gerçekleşti?
. Cumhuriyet ütopyasının
gerçekleşmesi, Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde, Ulusal
Bağımsızlık, Kurtuluş Savaşı'nın kazanılması ve ardından köklü Devrimler
(İnkılaplar) dizisinin hayata geçirilmesiyle mümkün olmuştur.
. Bu süreç, sadece yönetim şeklinin değişmesi değil, aynı
zamanda toplumsal, siyasal, hukuki ve kültürel alanlarda büyük bir
dönüşümü ifade eder.
. Gerçekleşme Sürecinin Temel
Aşamaları:
a-Kurtuluş Savaşı ve Bağımsızlık: Emperyalist işgale karşı kazanılan
bağımsızlık, yeni devletin kuruluşunun ön koşuluydu.
b-Saltanatın Kaldırılması (1922): Yönetimdeki tek kişi egemenliğine son
verilerek, Cumhuriyet'e giden yolun ilk büyük adımı atıldı.
c-Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923): Türk devletinin yönetim şekli resmen
Cumhuriyet olarak belirlendi ve egemenlik kayıtsız şartsız
millete devredildi.
ç-Atatürk Devrimleri: Cumhuriyet'in temellerini sağlamlaştıran ve onu
çağdaş uygarlık seviyesine taşımayı amaçlayan bir dizi reform yapıldı:
Bu Devrimler, çağdaş bir ulus-devlet ve çağdaş bir
toplum yaratma amacının somut adımlarıydı.
-Laikliğin yerleşmesi (Halifeliğin kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat Kanunu,
Tekke ve Zaviyelerin kapatılması).
-Hukuk Devrimi (İsviçre Medeni Kanunu ve diğer kanunların kabulü ile
çağdaş hukuk sistemine geçiş).
-Eğitim ve Kültür Devrimi (Harf İnkılabı, Millet Mektepleri).
-Siyasal ve Sosyal Haklar (Kadınlara siyasi hakların verilmesi).
-Ekonomi: Devletçilik ilkesi ve tarımın modernizasyonu (Atatürk
Orman Çiftliği gibi örneklerle).
B) Atatürk Hangi Ütopyanın Peşindeydi?
. Atatürk'ün peşinde olduğu ütopya,
genel anlamda "Çağdaş Uygarlık Seviyesine Ulaşmış, Tam Bağımsız ve
Egemenliği Millete Ait Yeni Bir Türk Devleti ve Toplumu" ütopyasıdır.
. Atatürk, bu ütopyayı "Türk milletini çağdaş
medeniyet seviyesinin üzerine çıkarma" hedefiyle özetlemiştir.
. Bu ütopya, temel olarak Kemalizm adı verilen
altı ilke (Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Laiklik, Devletçilik,
İnkılapçılık) etrafında şekillenmiştir ve şu hedefleri içerir: 1-Tam
Bağımsızlık: Hem siyasi hem de ekonomik olarak hiçbir devlete “bağımlı
olmamak”. 2-Milli
Egemenlik: Yönetim yetkisinin saraydan veya padişahtan
alınıp, “kayıtsız şartsız millete” ait olması. 3-Çağdaşlaşma: “Akıl
ve bilimi rehber” edinerek, toplum ve devlet yapısını Batı'nın en ileri
medeniyetlerinin üzerine çıkarmak. 4-Laiklik: “Din
ve devlet” işlerini ayırarak, “din ve vicdan” özgürlüğünü güvence altına almak. 5-Modern
Toplum: “Sınıf ve zümre” farklılıklarının olmadığı, eğitimli, özgür
düşünebilen ve kadın-erkek eşitliğine dayanan bir toplum
yaratmak.
. Bunlar tarih önünde kesinlikle çok doğru ve çarpıcı bir saptamadır.
. Atatürk'ün gerçekleştirdikleri, gerçekten de o dönemin
koşulları düşünüldüğünde, birçok kişi için "gerçekleşmesi imkansız
bir hayal" ya da bir ütopya olarak görülüyordu.
. Bunların düşünülmesi, akla gelmesi bile ancak çok az kişinin,
aydının yapabileceği bir düşünce idi…
. Neden Bir Ütopya Olarak Görülüyordu?
1-Tam Bağımsızlık: 1. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkmış, toprakları işgal
edilmiş ve ordusu dağıtılmış bir milletin, dünyanın en güçlü emperyalist
devletlerine karşı savaşarak “tam bağımsızlığı” kazanması.
2-Cumhuriyetin Kurulması: Yüzyıllardır süren mutlak monarşi (Saltanat)
geleneğinin ve Hilafet'in olduğu bir coğrafyada, “milli
egemenliğe” dayalı bir Cumhuriyet kurmak.
3-Köklü Reformlar (İnkılaplar): Kısa bir zaman dilimi içinde, bir
toplumun hukukunu, alfabesini, kılık kıyafetini ve eğitim
sistemini baştan aşağı, kökten değiştirmek; yani asırlar süren kurumları
ve zihniyeti dönüştürmek. (devrimler)
Ç) ATATÜRK'ün hangi özellikleri bu başarılarda etken olmuştur?
. Bu büyük başarıları (Kurtuluş Savaşı'nı kazanma ve
Cumhuriyet Devrimleri'ni gerçekleştirme) gerçek kılan, Mustafa
Kemal Atatürk'ün “olağanüstü” ve “çok yönlü liderlik”
özellikleri olmuştur:
. Atatürk'ün Başarılarda Etken Olan Temel Özellikleri
1. Vizyoner Liderlik ve İleri Görüşlülük
a-Çağdaş Uygarlık Hedefi: Atatürk, sadece mevcut durumu
düzeltmeyi değil, devleti ve toplumu "çağdaş uygarlık
seviyesinin üzerine çıkarma" gibi net ve büyük bir vizyon
belirledi.
Henüz “savaş sürerken bile”, gelecekte kurulacak devletin laik ve
modern olacağını düşünüyordu.
b-Doğru Zamanlama: Devrimleri ve değişimleri, toplumun tepkisini
en aza indirecek ve başarıyı maksimize edecek şekilde doğru
zamanlamayla hayata geçirmesi.
2. Akılcılık ve Bilimsellik
a-Pozitivizm: Kararlarını duygusallığa veya dogmaya değil, akla,
bilime, somut verilere ve mantığa dayandırması.
Bu, özellikle eğitim ve hukuk reformlarında (Laiklik ve Tevhid-i
Tedrisat) belirleyici olmuştur.
b-Gerçekçilik: Hayalperest olmaktan uzak, gerçekçi bir durum
değerlendirmesi yapma yeteneği.
Kurtuluş Savaşı'nı başlatırken elindeki kısıtlı imkanları doğru analiz
etmiştir.
3. Kararlılık ve İrade Gücü
a-Risk Alma: Gerek Kurtuluş Savaşı'nı başlatırken Samsun'a
çıkışı, gerekse Saltanatı ve Halifeliği kaldırırken aldığı radikal
kararlar, muazzam bir kararlılık ve risk alma
cesareti gerektiriyordu.
b-Geri Adım Atmama: Kendisine karşı çıkan iç ve dış tüm baskılara
rağmen, belirlediği hedef ve ilkelerden asla geri adım atmaması.
4. Askeri Deha ve Stratejik Zeka
a-Askeri Başarılar: Çanakkale'den Kurtuluş Savaşı'na kadar
gösterdiği üstün askeri planlama ve yönetim yeteneği, siyasi
başarıların ön koşulu olan bağımsızlığı kazandırmıştır.
b-Siyasi Strateji: Askeri zaferin hemen ardından, uluslararası
ilişkileri (Lozan Barış Konferansı) ve iç siyaseti (Cumhuriyetin
İlanı) usta bir “stratejist gibi” yönetmesi.
5. Halkla Bütünleşme ve Güven
a-Milli İrade: Başarılarının temelini, “milletin azim ve
kararlılığına” dayandırması ve “milli egemenliği” sürekli vurgulaması.
b-İkna Yeteneği: Hem cephede askerlerini hem de Meclis'te
milletvekillerini, hatta toplumun farklı kesimlerini “devrimlerin
gerekliliğine” ikna edebilmesi.
6. Disiplin ve Çalışkanlık
a-Yoğun Çalışma: Çok yönlü bir cephe ve siyaset trafiğini yönetirken
gösterdiği “yüksek disiplin” ve “aralıksız çalışma azmi”.
b-Öğrenme ve Sorgulama: Yaşam boyu “öğrenmeye ve kendisini
geliştirmeye” açık olması, çağdaş felsefeyi ve gelişmeleri yakından
takip etmesi.
D) ÖZETLE:
. ATATÜRK’ün özelliklerinin tümü
birleştiğinde, Atatürk, savaş meydanında bir komutan, Meclis'te bir
hatip ve laboratuvarda bir reformcu olarak "imkansız" görünen
ütopyayı gerçeğe dönüştürmüştür.
. Atatürk, azim, inanç, bilim ve
akılcılığı temel alarak, bu "imkansız" görünen hayali “gerçeğe”
dönüştürmüş ve Türk milletine “özgüvenini” yeniden kazandırmıştır.
. Atatürk’ün yaptıkları, ortaya koyup,
gerçekleştirdikleri tarihin en büyük “siyasi ve toplumsal” ütopyalarından
birinin gerçekleşmiş durumu olarak kabul edilir.
. Türk milleti her zaman, bugün de onun yaptıklarını,
düşüncelerini, hedeflerini, kişisel özelliklerini kendine örnek alıp,
davranmalıdır, bizi ATATÜRK’ten ve onun hedeflerinden uzaklaştırmak isteyecek
akımlara karşı savaşabilmeliyiz.
. Özellikle en güçlü ve de derin algı-zihin
operasyonlarının etkili olduğu bugün Türkiye Cumhuriyeti Devletini, onun
“bağımsız ve özgür” olabilmesini, üniter yapısını savunucu ve koruyucu düşünce,
davranış ve etkinliklere yönelmemiz kaçınılmazdır.
. Yurttaşlar olarak özgür irademizi koruyabilmemiz ve
ülkenin tüm gerçeklerini görüp yapıcı davranabilmemiz gereklidir.
. Öğretmen Gönen ÇIBIKCI, 2025.11.04, İS.
. YAZININ TÜMÜNÜ OKUYUNUZ: ….
. (YZ
destekli araştırma ve incelemeye dayanan yazım.)