ORMAN YANGINI NEDEN ÇIKAR?

 .  ORMAN YANGINI NEDEN ÇIKAR?            

Orman yangınları, özellikle uzun süre yağmur yağmayan yaz aylarında büyük bir tehlikedir.

Yaz aylarının gelmesiyle birlikte başta Ege ve Akdeniz Bölgelerinden orman yangını haberleri de gelmeye başlar. 

Özellikle temmuz ve ağustos aylarında çıkan orman yangını sayısı zirveye ulaşır.

Kamuoyu büyük tepki gösterir: Bu yangınlar sonrasında ormanların otel ya da maden için çıktığını düşünenler olur…

Yangın söndürmede uçak kullanılıp kullanılmamasını sorgular.

Sonraları yanan orman alanlarının ağaçlandırılması için kampanyalar düzenlenir.

Orman yangınlarının azalmasıyla sonraki yaz aylarına kadar orman yangınları gündemden düşer. 

Türkiye’de orman yangınlarının çıkması kaçınılmaz gibidir.

Çünkü tüm Akdeniz ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de yaz ayları oldukça sıcak ve kuraktır.

Bu ise orman yangını riskini yükseltmektedir. Ancak orman yangınlarının sayısının ve yanan alan miktarının azaltılması etkili bir yangınla mücadele politikasıyla mümkündür. 

Kuzey Afrika kaynaklı aşırı sıcaklar Avrupa'yı ve bölgemizi de etkisi altına aldı.

Fransa ve Almanya yangınlarla karşılaştı.

Birçok yerleşim merkezi boşaltıldı, insanlar başka yerlere taşındı.

Marmaris üç gündür yanıyor.

Salı gününden beri alevlere teslim olan Marmaris'te 3 bin hektar alan kül oldu.

23 Haziran’da (bugün) uluslararası yardımı kabul etmediklerini belirtti ve şu açıklamayı yaptı

3. günde 12 tane uçağın, 45 tane helikopterin geldiği söyleniyor.

Kamu görevlilerinin doğru bilgi vermek zorunda olduğu düşünülüyor.

Devlet doğal afetler konusunda her zaman hazırlıklı ve donanımlı olmak zorunda değil midir?

Türkiye kendi yöresinde kendi varlıkları ve değerleri ile birlikte büyük bir devlettir.

Devletin her an ilgili kurumlarıyla hazır olması gerekir.

Özellikle sıcakların artması ile birlikte orman yangınlarının çıkması olasılığı belli iken ve geçmiş yıllarda çıkan yangınlardan ders alınması gerekli iken bugün çıkan yangın konusunda neler söylenebilir?

TV haberlerinde görüntülerde halktan kişilerden bazıları

- "Yapcak bişi yok!" dedi…

.  Doğru, orman yanıp bittikten sonra o an için yapılabilecek bir şey yok, duygusuna kapılıyor insanlar…

Başlarına gelen bu yıkıcı afet nedeni ile umutsuzluğa ve karamsarlığa düşüyorlar.

Artık her yerden gelen haberler ile insanlar nerede nelerin olduğunu öğrenebiliyor.

Türkiye bilinen durumu ile geniş ve önemli ormanları olan bir ülke.

Zaman, zaman çıkan (çıkarılan) yangınlar sonucu binlerce hektar ormanın yanıp, yok olduğu gerçeği de işin ayrı bir yanı.

Tüm bunlardan dolayıdır ki devlet her türlü önlemi alabilecek ve yeterli donanımları sağlayacak durumda olmak zorundadır.

Halk bu duyguları ve düşünceleri taşımaktadır.

Orman yangınları neden çıkar?

Öncelikle şunu da belirtmek gerekir ki yangınların büyük çoğunluğu kişilerin dikkatsizlikleri ve gerekli güvenlik önlemlerinin alınmamasından kaynaklıdır.

Yangın yanma reaksiyonlarının sebep olduğu bir doğal afettir.

Yangın sonucunda ilgili alanda veya coğrafik konumlarda maddi hasarlar ortaya çıkmakla beraber orada yaşayan canlılar da büyük zarar görmekte "ekolojik" denge de son derece olumsuz etkilenmektedir.

Yanma olayı için üç ana etkenin belirli oranlarda bir araya gelmesi gerekir:

"Yeterli derecede ısı", "yeterli oksijen" ve "yanıcı madde".

Yangın tiplerinin belirlenmesinde etkili olan en önemli unsur yanıcı madde cinsidir.

Her yangının çıkış nedeni ve yangının oluşumuna neden olan "yanıcı madde" farklı olabilir.

Yanıcı madde cinsleri baz alınarak yapılan sınıflandırmada dört ana grup ortaya çıkar:

A SINIFI ; Yangının çıkmasında katı yanıcı maddeler rol oynar. Örneğin çeşitli odun, kereste, kumaş, kağıt gibi maddelerdir.

B SINIFI ; Sıvı yanıcı maddelerden kaynaklanan yangındır. Örneğin benzin, alkol, tiner, mazot gibi maddeler.

C SINIFI ; Gaz haldeki yanıcı maddelerden kaynaklanan yangındır. Örneğin, tüp gaz, hidrojen, doğal gaz gibi.

D SINIFI ; Yangın sınıflandırılması arasındaki en az tehlikeli olanıdır. Zira yanabilen hafif metallerden kaynaklanan yangındır. Örneğin magnezyum, alüminyum gibi maddeler.

.   Yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması ve yüksek sıcaklık gibi doğal nedenle çıkan yangınlar ile sigara, tarımsal ürünler nedenli çıkan "insan" kaynaklı yangınlar da vardır.

- AFAD "Orman Yangınlarının Nedenleri" olarak şunları listelemiş:

·       İhmal ve dikkatsizlik nedeniyle çıkan orman yangınları

·       Ormanda güvenlik tedbiri alınmadan ateş yakılması

·       Yakılan ateşin söndürmeden bırakılması

·       Sönmemiş sigara izmariti ve kibritin yere atılması

·       Orman içinde veya bitişiğindeki tarlalarda istenmeyen ot veya anızın yakılması

·       Gece aydınlatma için ormanda ateşle dolaşılması

·       Cam ve cam kırıklarının ormanda bırakılması

·       Çocukların orman içinde ateşle oynamaları

·       Kasıtlı çıkarılan orman yangınları

·       Tarla veya otlakları genişletmek için ormanın bilerek yakılması

·       Orman içinde yapılan kanunsuz işleri gizlemek için yangın çıkarılması

·       Birilerinden intikam almak veya bir şeyi sabote etmek için yangın çıkarılması

·       Yabani hayvanları uzaklaştırmak için yangın çıkarılması

. Ormanlık bölgelerde yangın gö­zetleme kuleleri ve yangın tehlikesine karşı uyanık orman görevlileri vardır.

Zaman, za­man devriye uçakları da hangi bir duman olup olmadığını havadan denetler.

Eğer bir yangın yayılmaya başlamadan önce saptanabilirse kolayca söndürülebilir.

Ama yangın çok büyükse, itfaiyeciler ya helikopterle yada uçaklardan paraşütle atlayarak hızla yangın yerine ulaşırlar.

Uçaklar yangına havadan kimyasal söndürücüler püskürtür.

Yangının yayılmasını önlemek için yangının çevresinde­ki bir kuşak boyunca bitkiler buldozerlerle te­mizlenir.

Genellikle bu kuşak çevresindeki ağaçlar denetim altında yakılarak yangın bu­raya gelince yanacak bir şey kalmamış olması sağlanır.

Ağaçtan ağaca atlayarak genişleyen yangın buraya ulaştığında ateşin atlayabilece­ği bir ağaç olmadığı için yangının yayılması durur.

Yangın söndürme ekipleri son ateş parçası sönene kadar çalışmalarını sürdürür­ler.

Orman yangınları her yıl büyük za­rarlara neden olmaktadır.

- Kasıtlı çıkarılan orman yangınları da vardır ve bunlara kesinlikle ağır cezalar verilmelidir:

·       Orman içinde veya bitişiğindeki tarla veya otlakları genişletmek.

·       Orman içinde yapılan kanunsuz işleri gizlemek için çıkarılan yangınlar.

·       Yabani hayvanları uzaklaştırmak.

·       İş ve çıkar elde etmek.

·       Bina ve yerleşim yeri yapmak.

.  Yangınlarla ilgili soruşturmalar hemen yapılmalıdır.

 ‘Herhangi bir suikast var mı?’ diye araştırmalar yapılmalıdır.

Uzun yıllar boyunca orman yangınlarında Türk Hava Kurumu’nun (THK) yangın söndürme uçakları kullanılıyordu.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, İç İşleri Bakanlığı… gibi bakanlıklar eş güdümsel olarak çalışmalar gerçekleştirmektedir.

Yangın anında acil müdahale ekiplerini bulabilmek ve yangına ulaştırabilmek çok önemlidir.

İtfaiye ekipleri, orman yangınlarının önlenmesi ve söndürülmesinde görevli memurlar ve görecekleri görevler yasalarla, yönetmeliklerle belirlenmiştir. Yangın çıktığını haber alan orman bölge şefliği elemanları; yangının yerini ve çıkış saatini derhal Devlet Orman İşletme Müdürlüğüne haber verirler.

Devlet Orman İşletme Müdürlüğünce de yangın haberi:

a) 0rman Bölge Başmüdürlüğüne,

b) Orman Genel Müdürlüğüne,

c) Valiliğe, Kaymakamlığa,

d) Cumhuriyet Savcılığına,

e) Alakalı askeri birlik komutanlıklarına telgraf, telefon, telsiz veya teleks ile derhal bildirilir.

.   "Orman yangınlarının önlenmesi ve söndürülmesinde görevlilerin görecekleri işler hakkında yönetmelik" bazı yükümlülükler de getirmektedir:

Madde 8 – Orman yangınlarında civar köy ve kasabaların 18 yaşını bitirip 50 yaşını doldurmamış bütün erkek nüfusu yangın söndürmekle mükelleftirler. Orman yangınlarının zamanında söndürülmesini temin bakımından, orman içi, orman kenarı ve ormana 10 km. mesafedeki köy ve kasabaların, birinci fıkrada yazılı mükelleflerini, ismen tespit eden tasdikli listeler, her sene en geç mart ayı başında muhtar ve Belediye başkanları tarafından alakalı Orman Bölge Şefliğine veya Devlet Orman İşletme Müdürlüğüne verilir. Madde 21 – Askeri birlikler nakil, haberleşme ve söndürme vasıtaları ile birlikte orman yangınlarının söndürülmesine iştirak ederler. Yapılacak yardım miktarı komutanlıkça takdir olunur. Sarfedilecek akaryakıt bedeli orman idaresince ödenir."……

Durumun önemine ve aciliyetine bakıldığında bir yangın önleme, söndürme ve tahliye için her türlü olanakların bu yönde kullanılması gerekir.

Devlet, valilikler, kaymakamlıklar bu konuda iş güdümsel çalışmaları yapar.

Zaman çok önemli olduğu için gerektiğinde diğer devletlerin yardımları kabul edilir.

Parça, parça çözümler, küçük, küçük destekler yerine daha ilk anda hızlı ve çabuk, güçlü söndürme girişimlerinde bulunmak gerekir.

Türkiye yangınlara karşı duyarlı bir ülkedir.

.  Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre ülkemizde orman yangını sayılarında 1960’lı yıllardan itibaren sürekli bir artış bulunmaktadır.

.  1960’lı yıllarda yıllık ortalama 577 orman yangını çıkarken bu sayı 2010’lu yıllarda 2 bin 631’e çıkmıştır.

.  Buna karşılık yanan orman alanı miktarlarının bazı yıllarda artış yaşansa da son 40 yılda yıllık ortalama 10 bin hektarlar civarında olduğu söylenebilir. 

.  Son 7 yılda ise çıkan orman yangınlarının % 34’ü ihmal-kaza, % 5’i kasıt, % 12’si doğal nedenlerdir.

.  Orman yangınlarının ortalama olarak % 49’unun ise çıkış nedeni tespit edilememiştir.

Ancak genel olarak ülkemizdeki orman yangınlarının % 88’inin nedeninin "insan" olduğu söylenebilir. 

.  Yangın çıkış nedenleri daha detaylı incelendiğinde tüm yangınların % 9’unun anız, % 6’sının sigara, % 3’ünün piknik, % 2’sinin çöplük kaynaklı olduğu görülmektedir.

.  Enerji nakil hatlarından kaynaklanan yangınlar da % 3 kadardır.

.  Çıkış nedeni "bilinmeyen" yangınların sayısının "fazla" olmasının nedeni ise yangın nedeninin kanıtlarla ortaya "konmamasıdır". 

.   Türk halkı yangın haberini duyar duymaz çok etkilenir ve hemen bitirilsin, söndürülsün, zarar çok olmasın ister.

.  Orman yangınları ile mücadele "yangın sezonu" olarak adlandırılan ve ülkemizde 1 Mayıs-31 Ekim tarihlerini kapsayan dönemden önce başlamalı ve tüm yıl boyunca sürdürülmelidir.

  Önceki yıllarda çıkan yangınların nedenlerinin araştırılması, yangına müdahalede görülen eksikliklerin belirlenmesi gerekir.

.  Yangınların yerel olarak yoğunlaştığı alanların ortaya konması ve yangınla mücadele politikalarının her yıl güncellenmesi gerekir. 

.  Ormanın değeri hem ülkemiz için, hem de küresel anlamda çok yüksektir.

.  Bir ormanın gelişmiş bir duruma gelmesi yüzlerce yılı aldığı düşünüldüğünde hepimizin halkıyla, devleti ile ormanlarımıza çok önem vermemiz ve sahip çıkmamız gerekmektedir.

.  Öğretmen Gönen Çıbıkcı, 23.06.2022, MŞ.