AMASYA GENELGESİ

 . AMASYA GENELGESİ

. Amasya Genelgesi, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcında, 22 Haziran 1919 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları tarafından yayımlanan, tam bağımsız Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini atan ilk kuruluş belgesidir.

. Amasya Genelgesi, içeriği ve önemi nedir?

. Bugün Amasya Genelgesi’nden neler anlamalıyız?

A) AMASYA GENELGESİ'NİN İÇERİĞİ VE ÖNEMİ

Amasya Genelgesi, Türk milletinin kaderini değiştiren kritik maddeleri içeriyordu:

-Vatanın Bütünlüğü ve Milletin Bağımsızlığı Tehlikededir:

Genelge, ülkenin işgal altında olduğunu ve milletin varlığının tehdit altında olduğunu açıkça belirtiyordu.

-İstanbul Hükümeti Sorumluluğunu Yerine Getirememektedir:

Osmanlı Hükümeti'nin işgallere karşı aciz kaldığı ve milleti yok saydığı vurgulanıyordu. Bu, ilk kez İstanbul Hükümeti'nin fiilen yok sayılması anlamına geliyordu.

-Milletin Bağımsızlığını Yine Milletin Azim ve Kararı Kurtaracaktır: Bu madde, genelgenin en temel ve devrimci nitelikteki maddesidir. Kurtuluş Savaşı'nın gerekçesi, amacı ve yöntemi bu cümleyle belirlenmiş, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu fikri ilk kez dile getirilmiştir. Bu, milli egemenliğe dayalı bir devlet anlayışının ilk adımıdır.

-Milletin Durumunu ve Haklarını Duyurmak İçin Millî Bir Heyetin Varlığı Zaruridir:

Bu madde, Temsil Heyeti'nin (sonrasında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin) kurulması fikrinin ilk kez ortaya atıldığı yerdir.

Anadolu'nun En Güvenilir Yeri Olan Sivas'ta Milli Bir Kongre Toplanacaktır: Milli mücadeleyi örgütlemek ve tek elden yönetmek amacıyla Sivas Kongresi'nin toplanma kararı alınmıştır. Ayrıca Doğu illeri adına Erzurum'da bir kongre toplanması da kararlaştırılmıştır.

Askeri ve İdari Teşkilatlanma Devam Edecek, Silah ve Mühimmat Elden Çıkarılmayacaktır:

İşgalcilere karşı direnişin devam edeceği ve askeri gücün korunacağı belirtilmiştir.

B) AMASYA GENELGESİ'NİN ÖNEMİ:

-Milli Egemenliğin İlanı:

İlk kez padişahlık ve halifelik yerine milli egemenlik fikri vurgulanmıştır.

Bu, gelecekteki “cumhuriyetin habercisi” niteliğindedir.

-Kurtuluş Savaşı'nın Yol Haritası:

Kurtuluş Savaşı'nın gerekçesi (vatanın tehlikede olması, İstanbul Hükümeti'nin acizliği), amacı (milletin bağımsızlığını kurtarmak) ve yöntemi (milletin azim ve kararıyla, milli bir heyetle kongreler aracılığıyla) belirlenmiştir.

-Milleti Topyekûn Direnişe Çağrı:

Türk milleti, hem İstanbul Hükümeti'ne hem de işgalci güçlere karşı direnişe çağrılmıştır. Bu çağrı ile manda ve himaye düşüncesi reddedilmiş, millet ve milliyetçilik düşüncesi öne çıkmıştır.

-Örgütlenmenin Başlangıcı:

Milli mücadele hareketini “kişisel çabalardan” çıkararak “millete” mal eden ve “örgütlü” bir yapıya kavuşturan ilk adımdır.

C) BUGÜN AMASYA GENELGESİ'den NELER ANLAMALIYIZ?

Amaya Genelgesi'nin bugün için taşıdığı anlam ve dersler şunlardır:

-Egemenlik Milletindir:

"Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır" ilkesi, demokrasinin ve milli iradenin en temel taşıdır.

Bugün de her türlü karar alma sürecinde milletin iradesinin esas alınması gerektiği vurgulanır.

-Bağımsızlık ve Onur:

Genelge, Türk milletinin “tam bağımsızlık” idealinden asla vazgeçemeyeceğini göstermiştir.

Bu, ulusal çıkarları koruma, “dış müdahalelere karşı” durma ve kendi kaderini tayin etme hakkının önemini hatırlatır.

-Zor Zamanlarda Birlik ve Azim:

Ülkenin en zor zamanlarında dahi umutsuzluğa kapılmadan, milletin topyekûn kenetlenerek büyük işler başarabileceğini gösterir.

Bugün de karşılaşılan her türlü zorlukta birlik, beraberlik ve kararlılıkla hareket etmenin gücünü anımsatır.

-Liderlik ve Öngörü:

Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün o günkü koşullarda gösterdiği “liderlik, cesaret -ve ileri görüşlülük”, bugün de her alanda vizyon sahibi liderlere duyulan gereksinimi gösterir.

-Demokratik Katılım ve Örgütlenme:

Genelge, “milli bir heyetin” kurulması ve kongrelerin toplanması çağrısıyla, halkın kendi kaderini belirleme sürecine “etken katılımının” ve “örgütlü hareket” etmenin önemini ortaya koymuştur.

. Bugün de sivil toplumun, demokratik kurumların ve halkın katılımının güçlü olması gerektiği anlaşılmalıdır.

. Amasya Genelgesi, sadece tarihimizdeki önemli bir dönüm noktası değil, aynı zamanda ulusal iradeye, bağımsızlığa ve birleşme ruhuna dair “evrensel bir manifestodur”.

. Bugün de bu değerleri yaşatmak ve gelecek kuşaklara aktarmak hepimizin sorumluluğundadır.

. Öğretmen Gönen Çıbıkcı, 2025.06.22, Mff.

. (Araştırma ve değerlendirme yazım)