DEMOKRASİDE DENETLEME

 .   DEMOKRASİDE DENETLEME    .

§  Demokrasinin en önemli etkeni "denetleme"dir.

§  İktidar sahiplerinin ve devlet kurumlarının denetlenmesi eksildiğinde demokrasi zarar görür.

§  Demokraside denetlenemeyen hiç bir yetkili ve hiç bir kurum olamaz.

§  Demokrasinin temel taşlarından biri, iktidar sahiplerinin ve devlet kurumlarının etkin bir şekilde denetlenmesidir.

§  Bu denetim mekanizmasının zayıflaması veya ortadan kalkması, demokrasinin temel ilkelerine zarar verir ve otoriterleşmeye yol açabilir.

§  Demokrasinin sağlıklı bir şekilde işlemesi için iktidar sahiplerinin ve devlet kurumlarının etkin bir şekilde denetlenmesi şarttır.

§  Bu "denetim mekanizmaları"nın güçlendirilmesi ve korunması, demokrasinin geleceği için hayati önem taşır.

A ) Denetlemenin Önemi

-Güçler Ayrılığı: Demokrasilerde, yasama, yürütme ve yargı gibi güçler ayrılığı ilkesi esastır. Bu ayrılık, her bir gücün diğerlerini denetlemesini ve dengelemesini sağlar.

-Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik: Denetim, iktidar sahiplerinin ve devlet kurumlarının şeffaf ve hesap verebilir olmasını sağlar. Bu sayede, kamu kaynaklarının doğru kullanımı ve yolsuzlukların önlenmesi mümkün olur.

-Hukukun Üstünlüğü: Denetim, hukukun üstünlüğünün korunmasına yardımcı olur. İktidar sahiplerinin ve devlet kurumlarının yasalara uygun hareket etmesi sağlanır.

-Katılımcılık: Denetim mekanizmaları, sivil toplumun ve medyanın katılımını teşvik eder. Bu sayede, farklı görüşlerin ifade edilmesi ve kamuoyunun bilgilendirilmesi sağlanır.

-Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması: Denetim, temel hak ve özgürlüklerin korunmasına yardımcı olur. İktidar sahiplerinin ve devlet kurumlarının keyfi uygulamalarının önüne geçilir.

B ) Denetim Mekanizmaları

-Yasama Organı (Meclis): Meclis, hükümeti denetleme yetkisine sahiptir. Soru önergeleri, gensorular ve meclis araştırmaları gibi araçlarla hükümetin faaliyetlerini denetler.

-Yargı Organı: Yargı, yasaların uygulanmasını denetler ve hükümetin yasalara aykırı eylemlerini durdurabilir.

-Sayıştay: Sayıştay, kamu gelir ve giderlerini denetler ve kamu kaynaklarının doğru kullanımını sağlar.

-Ombudsmanlık: Ombudsmanlık, vatandaşların şikayetlerini inceleyerek devlet kurumlarının faaliyetlerini denetler.

-Sivil Toplum Kuruluşları (STK'lar): STK'lar, kamuoyunu bilgilendirerek ve farkındalık yaratarak devlet kurumlarının faaliyetlerini denetler.

-Medya: Özgür ve bağımsız medya, kamuoyunu bilgilendirerek ve eleştirel bir bakış açısı sunarak denetim işlevini yerine getirir.

C ) Denetim Eksikliğinin Sonuçları

-Otoriterleşme: Denetim mekanizmalarının zayıflaması, iktidar sahiplerinin keyfi uygulamalarına yol açar ve otoriterleşmeyi tetikler.

-Yolsuzluk ve Rüşvet: Denetim eksikliği, yolsuzluk ve rüşvetin yaygınlaşmasına neden olur.

-Hukuksuzluk: Denetim eksikliği, hukukun üstünlüğünün zayıflamasına ve keyfi uygulamaların artmasına yol açar.

-Kamu Kaynaklarının Yanlış Kullanımı: Denetim eksikliği, kamu kaynaklarının yanlış kullanımına ve israfına neden olur.

-Toplumsal Güvensizlik: Denetim eksikliği, toplumda güvensizlik ve huzursuzluğa yol açar.

Ç ) Sonuç:

·       Demokrasi ile yönetildiği "var sayılan" ülkede eğer "kamu denetlemeleri" yapılmıyorsa ya da yeterince yapılmıyor ise şüpheye düşmek gerekir.

·       Denetimsizlikten ancak "kendisine" ya da birilerine "çıkar sağlayanlar" yararlanır.

·       Denetlemelerin tam ve yerinde yapılması durumunda bundan devlet, yani sonuç olarak da ülke ve halk kazançlı çıkar.

·       Seçmenlerin bilgili, bilinçli ve yurtsever olması bu nedenle çok önemlidir.

·       Seçmen siyaseti ve siyasi partileri çok iyi ve dürüstçe izlemelidir ki oyunu kullanır iken devleti, ülkenin ve halkın yararlarını gözetebilsin.

.    Öğretmen Gönen ÇIBIKCI, 2025.03.23, MŞ.

.         (Araştırma ve değerlendirme yazım)