İşçi Sınıfı İdeolojisi

 .   Sol hareketler İşçİ sınıfı İdeolojİsİnden uzaklaştı mı?

.   "Sol hareketler işçi sınıfı ideolojisinden uzaklaştı mı?" sorusu, özellikle son 40-50 yıldır dünya genelinde tartışılan ve karmaşık bir soru.

Bu konuyu hem tarihsel gelişim hem de güncel durumlar üzerinden ele alabiliriz.

Tarihsel Arka Plan

Geleneksel olarak, sol siyasetin ve özellikle sosyalist/komünist hareketlerin temelini işçi sınıfı oluşturmuştur.

Sanayi devrimiyle ortaya çıkan, ağır koşullarda çalışan ve sömürülen fabrika işçileri, bu ideolojilerin ana aktörü ve hedef kitlesiydi.

Marksist teoride işçi sınıfı, kapitalist sistemin yıkılmasını sağlayacak devrimci potansiyele sahip tek sınıf olarak görülüyordu.

Bu nedenle sol partiler, sendikalar aracılığıyla işçileri örgütlemeyi ve onların ekonomik haklarını savunmayı en önemli görevleri olarak kabul ediyorlardı.

Uzaklaşmanın Nedenleri ve Güncel Durum

Ancak, özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde ve neoliberalizmin yükselişiyle birlikte bu geleneksel bağ zayıflamaya başladı.

Bu uzaklaşmanın birçok nedeni var ve bu durum, solun odak noktasını da değiştirdi.

-Ekonomik ve Sosyal Değişim: Sanayi toplumlarından hizmet ve bilgi toplumlarına geçiş, "geleneksel" sanayi işçisi profilini değiştirdi.

Üretim sektörü küçülürken, hizmet sektörü ve prekarya (güvencesiz çalışanlar) gibi yeni işçi profilleri ortaya çıktı.

Bu yeni grupların sorunları, geleneksel solun diline ve örgütlenme biçimlerine tam olarak uymayabiliyor.

-"Yeni Toplumsal Hareketler": 1960'lardan sonra ortaya çıkan feminist, çevreci, LGBT+ hakları ve sivil haklar gibi yeni toplumsal hareketler, solun gündemini ve mücadele alanlarını genişletti.

Bu hareketler, ekonomik sömürünün yanı sıra kimlik, kültür ve yaşam tarzı gibi konulara da odaklandı. Solun bazı kesimleri bu yeni konulara daha fazla ağırlık verirken, işçi sınıfı ideolojisi geri planda kaldı.

-Küreselleşme ve Neoliberalizm: Küreselleşme, üretim süreçlerini ulusal sınırların dışına taşıdı. Şirketler, işçi haklarının daha zayıf olduğu ülkelere yöneldi.

Bu durum, sendikaların gücünü azalttı ve ulusal düzeyde işçi sınıfı örgütlenmesini zorlaştırdı. Neoliberal politikalar ise sendikasızlaşmayı ve bireyselleşmeyi teşvik etti.

-Kimlik Siyaseti: Solun, sınıf mücadelesi yerine kimlik siyasetine odaklanması, işçi sınıfının bazı kesimlerinin kendilerini bu yeni sol ideolojiden dışlanmış hissetmesine yol açtı.

Özellikle, göçmen, dini veya etnik kimliklere yönelik politikaların ön plana çıkması, yerli işçi sınıfı tabanında bir tepki oluşturabildi.

-Parti Politikalarındaki Değişim: Birçok geleneksel sol parti, iktidar arayışında daha geniş kitlelere hitap etmek için merkez sola kaydı.

Sosyal demokrat partiler, işçi sınıfının haklarını savunmak yerine, genellikle refah devletini koruma ve kapitalizmi düzenleme politikalarını benimsedi.

Bu durum, işçi sınıfının bir kısmının sol partilerden uzaklaşarak sağ popülist partilere yönelmesine neden oldu.

Sonuç

Evet, modern sol hareketlerin önemli bir kısmı geleneksel işçi sınıfı ideolojisinden ve onunla kurduğu doğrudan bağdan uzaklaştı.

Ancak bu, solun işçi sınıfını tamamen terk ettiği anlamına gelmiyor.

Bugün solun gündeminde hala “yoksullukla mücadele, gelir eşitsizliği ve ekonomik adalet” gibi konular yer alıyor.

Ancak, bu konular artık sadece "fabrika işçisi" ekseninde değil, prekarya, beyaz yakalılar, işsizler ve diğer dezavantajlı grupları da kapsayacak şekilde daha “geniş bir çerçevede” ele alınıyor.

Kısacası, solun odağı, geleneksel sınıf mücadelesi anlayışından, daha çeşitli ve karmaşık kimliklere, çevre sorunlarına ve sosyal adalet konularına doğru evrildi.

Bu evrim, hem yeni mücadele alanları açarken hem de solun geleneksel tabanını kaybetme riskini beraberinde getirdi.

Türkiye'de solun bir geleceği olabilir mi?

Türkiye'de solun geleceği sorusu, hem siyasi hem de sosyolojik açıdan oldukça karmaşık bir konu. Tarihsel olarak güçlü bir damarı olmasına rağmen, günümüzdeki durumu ve potansiyeli çeşitli faktörlere bağlı.

Türkiye'de Solun Mevcut Durumu

Türkiye'deki sol hareket, uzun yıllardır parçalanmış bir yapıya sahip.

Geleneksel sosyal demokrat partilerden, sosyalist ve komünist partilere kadar geniş bir yelpazede yer alıyor.

Ancak bu çeşitlilik, çoğu zaman ortak bir söylem ve eylem birliğine dönüşemiyor.

Bu durumun arkasında birkaç temel neden var:

-Parti İçi Sorunlar: Türkiye'deki sol partilerin birçoğu, parti içi demokrasi, liderlik ve örgütlenme konularında ciddi sıkıntılar yaşıyor.

Bu durum, tabanın partilere olan inancını zedelerken, yeni ve genç kadroların siyasete katılımını da zorlaştırıyor.

-Seçim Başarısızlıkları: Sol partiler, özellikle son yıllarda girdikleri seçimlerde beklenen başarıyı gösteremiyor.

Bu durum, hem seçmende hem de parti üyelerinde umutsuzluk yaratıyor ve "solun bu ülkede iktidar olamayacağı" algısını güçlendiriyor.

-Odak Noktası Sorunu: Küresel sol hareketlerde olduğu gibi, Türkiye'deki sol da geleneksel işçi sınıfı mücadelesinin yanı sıra kimlik siyaseti, ekolojik sorunlar ve insan hakları gibi yeni konulara yöneldi. Ancak bu yeni konuların, geniş halk kitlelerine, özellikle de yoksul ve alt gelir gruplarına yeterince hitap edemediği eleştirileri mevcut.

Solun Geleceği İçin Potansiyel Yol Haritaları

Tüm bu zorluklara rağmen, Türkiye'de solun bir geleceği olabileceğini düşünenler de var.

Ancak bu potansiyelin gerçekleşebilmesi için bazı önemli adımların atılması gerektiği vurgulanıyor:

-Ortak Bir Zemin Bulmak: Farklı sol grupların ve partilerin, temel ilkeler etrafında birleşerek ortak bir siyasi platform oluşturması, en büyük zorluklardan biri olarak öne çıkıyor.

Birlikte hareket etme ve güçleri birleştirme potansiyeli, solun seçimlerdeki gücünü artırabilir.

-Halkın Sorunlarına Odaklanmak: İşsizlik, yoksulluk, yüksek enflasyon ve barınma krizi gibi güncel ekonomik sorunlar, halkın en çok gündeminde olan konular.

Solun, bu temel ekonomik sorunlara somut ve anlaşılır çözümler sunarak halkın güvenini yeniden kazanması gerekiyor.

-Yeni Bir Dil ve Söylem Geliştirmek: Solun, güncel sorunlara hitap edebilen, halkın anlayabileceği sade ve güçlü bir siyasi dil oluşturması kritik önem taşıyor.

 Eski söylemlerin yerine, toplumun tüm kesimlerine dokunabilecek kapsayıcı bir dilin benimsenmesi gerekiyor.

-Gençlerle ve Yeni Toplumsal Gruplarla Bağ Kurmak: Özellikle gençler arasında popülist siyasetten ve geleneksel partilerden bir kopuş yaşanıyor.

Solun, sosyal medya ve dijital platformları daha etkin kullanarak gençlerle ve yeni toplumsal gruplarla bağ kurması, geleceği için hayati bir önem taşıyor.

Sonuç

Türkiye'de solun bir geleceği olup olmayacağı, büyük ölçüde solun kendi iç dinamiklerine, birleşme ve ortak hareket etme becerisine bağlı.

Eğer sol, dağınıklığını giderebilir, halkın gerçek sorunlarına somut çözümler sunabilir ve kapsayıcı bir siyasi dil geliştirebilirse, yeniden güçlü bir siyasi aktör haline gelme potansiyeline sahip.

Aksi halde, marjinal bir siyasi güç olarak kalma riskiyle karşı karşıya.

.    Öğretmen GÖNEN ÇIBIKCI, 2025.08.12, G.
.    (Araştırma, inceleme ve değerlendirme yazısı)
.          YAZININ TÜMÜNÜ OKUYUNUZ: