SOSYAL YARDIM

 . BELEDİYELER ve SOSYAL YARDIM
.   Belediyeler yasasında belediyelerin görev ve sorumluluk alanında "Sosyal Yardım" diye adlandırılan bir bölüm var mıdır?
.  Eğer böyle bir görev tanımı yapılmış ise bunun bir çerçevesi, koşulları ve veriliş biçimi çok açıkça ve tüm belediyeler için geçerli olmak üzere hazırlanmış olması gerekir. (Belediye yardımlarından yararlanma hakları)
.  Bunun da her an açıkça "görülür ve denetlenir" olması gerekir.
.  Bunun yerine belediye başkanı ve diğerlerinin gününü havasına göre az ya da çok yardım yapması ortaya çıkar. Bu ise hiç de demokratik ve adil olmaz.
.  Belediyeler yasası, Türkiye'deki belediyelerin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenleyen temel kanundur.
.  Türkiye'deki belediyelerin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenleyen temel kanundur.
.  Şu anda yürürlükte olan temel belediye yasası 5393 sayılı Belediye Kanunu'dur. Bu kanun, 3 Temmuz 2005 tarihinde kabul edilmiş ve 13 Temmuz 2005 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
.  Belediyeler yasasının temel "amacı", belde sakinlerinin yerel "müşterek nitelikteki" gereksinimlerini karşılamak üzere kurulan ve "karar organları" seçmenler tarafından "seçilerek" oluşturulan, "idari ve mali özerkliğe" sahip bir "kamu tüzel kişiliği" olan belediyelerin işleyişini düzenlemektir.
   BELEDİYELER YASASI'NIN TEMEL UNSURLARI VE İÇERDİĞİ KONULAR:
·        Belediyenin Kuruluşu ve Sınırları:
Bir yerleşim yerinde belediye kurulması için gereken nüfus şartı (genellikle 5.000 ve üzeri), il ve ilçe merkezlerinde belediye kurulmasının zorunluluğu, belediye sınırlarının tespiti ve değiştirilmesi gibi konuları düzenler.
·        Belediyenin Organları:
Belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanının görev, yetki ve sorumluluklarını tanımlar. Bu organların seçim usulleri, toplantıları, karar alma süreçleri ve birbirleriyle olan ilişkileri bu yasada belirtilir.
·        Belediyenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları:
Belediyelerin yerine getirmekle yükümlü oldukları hizmetler (imar, çevre sağlığı, ulaşım, altyapı, sosyal hizmetler, kültür vb.) ile bu hizmetleri yerine getirirken sahip oldukları yetkiler ve bu görevlerin yerine getirilmesindeki sorumlulukları detaylı bir şekilde açıklanır.
·        Belediyenin Yönetimi:
Belediyenin idari yapısı, personel alımı, bütçe yönetimi, taşınır ve taşınmaz mal yönetimi, ihaleler ve diğer mali konulara ilişkin düzenlemeler içerir.
·        Belediyenin Çalışma Usul ve Esasları:
Belediyenin karar alma süreçleri, hizmet sunma yöntemleri, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile olan ilişkileri, halkla ilişkileri ve şeffaflık ilkeleri gibi konuları kapsar.
·        Belediye Meclisi ve Encümeni Çalışma Esasları:
Bu organların toplantı düzenleri, gündem oluşturulması, karar alma çoğunlukları, ihtisas komisyonları ve denetim mekanizmaları gibi konular ayrıntılı olarak düzenlenir.
·        Belediye Başkanının Görev ve Yetkileri:
Belediye başkanının seçimi, görev süresi, temsil yetkisi, belediye idaresindeki rolü, meclis ve encümen kararlarını uygulama sorumluluğu gibi konuları içerir.
·        Mali Hükümler:
Belediyelerin gelir kaynakları (vergiler, harçlar, bağışlar, merkezi yönetimden gelen paylar vb.), bütçe hazırlama ve uygulama esasları, borçlanma yetkileri ve mali denetim konuları düzenlenir.
·        İdari Vesayet:
Merkezi idarenin (Valilik, İçişleri Bakanlığı) belediyeler üzerindeki denetim yetkisi ve bu yetkinin sınırları belirlenir.
·        Hemşehri Hukuku:
Belde sakinlerinin belediye karar ve hizmetlerine katılma, bilgi edinme ve belediye yardımlarından yararlanma hakları düzenlenir.
.  Belediyeler Yasası, Türkiye'deki yerel yönetim birimi olan belediyelerin hukuki çerçevesini çizen kapsamlı bir düzenlemedir.
.  Belediyelerin etkin, verimli ve halkın ihtiyaçlarına uygun hizmet sunabilmesi için temel bir dayanak oluşturur.
.   BELEDİYELERİN GÖREV VE SORUMLULUK ALANINDA "SOSYAL YARDIM".   
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 14. maddesinde belediyelerin görev ve sorumlulukları arasında "Sosyal hizmet ve yardım" açıkça belirtilmiştir. İlgili madde şu şekildedir:
Madde 14 - Belediyenin görev, yetki ve sorumlulukları: .   
.  Bu madde ve kanunun diğer ilgili hükümleri çerçevesinde belediyeler, sosyal yardım alanında çeşitli görev ve sorumluluklara sahiptirler.
 (a) Bendinde sayılan genel görevlerin yanı sıra belediyeler aşağıdaki görev ve sorumlulukları da yerine getirirler:
(i) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak ve bu amaçla gerekli hizmetleri sunmak.
(n) Özürlülere yönelik hizmetleri yürütmek ve özürlüler merkezleri oluşturmak.
(o) Kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açmak. (Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen belediyeler için zorunludur.)
(p) Diğer kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütleriyle işbirliği yaparak yaşlılara, çocuklara, kadınlara, özürlülere ve yoksullara yönelik hizmetler sunmak.
(ş) Belde sakinlerinin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sosyal amaçlı tesisler kurmak, işletmek veya işlettirmek.
   SOSYAL YARDIM GÖREVİ İÇİN HAZIRLANMIŞ TÜZÜK VE ÇERÇEVELER:
Belediyeler Kanunu, sosyal yardım hizmetlerinin "genel çerçevesini" çizmekle birlikte, bu hizmetlerin uygulanmasına yönelik "detaylı" düzenlemeler genellikle "Belediye Meclisleri" tarafından çıkarılan "yönetmelikler" ile belirlenir.
Bu yönetmelikler, belediyenin sosyal yardım politikalarını, yardım kriterlerini, başvuru usullerini, yardım türlerini (nakdi, ayni, psiko-sosyal destek vb.) ve bu hizmetlerden yararlanma koşullarını "ayrıntılı" bir şekilde düzenler.
Her belediyenin "kendi yerel gereksinim" ve olanaklarına göre farklılık gösterebilen "Sosyal Yardım Yönetmeliği" veya "benzeri" adlarda bir düzenlemesinin bulunması olasıdır.
Bu yönetmelikler, belediyenin sosyal yardım hizmetlerinin "yasal dayanağını" ve "uygulama çerçevesini" oluşturur.
Bu tür bir yönetmeliğe ulaşmak için ilgili belediyenin internetteki sitesine bakılabilir, doğrudan belediyenin "Sosyal Yardım İşleri Müdürlüğü" ile iletişime geçilebilir.
Bu birimler, belediyenin sosyal yardım politikaları ve uygulama esasları konusunda ayrıntılı bilgi verebilirler.
Kısacası tüm ülkede var olan belediyelerin bu konudaki görev ve yetkileri, sorumlulukları "genel" olarak" verilmiştir. Belediyenin nüfus alanına, parasal olanaklarına dayanan "orantısal", "matematiksel" bir öngörü yapılmamış.
Böyle olunca da belediye yönetiminde bulunanların "görüşlerine, eğilimlerine" göre değişmektedir.
Bu yardım işleri her zaman "söylentilere" yol açmaya, "haksızlıklara" açık olmaktadır.
Seçmenler, yurttaşların bilinçli, donanımlı ve uyanık olmaları durumunda seçilenler de daha nitelikli olup, doğru işler yapacaktır.
Çeşitli kaynaklardan yararlanıp, hazırladığım bu çalışmamdan anlaşılacağı gibi yurttaşların düzeyi, niteliği, ahlaksal yapısı, donanımı çağcıl "uygarlık düzeyinden" geride olmamalıdır ki yerel yönetimler çok demokratik, adil ve başarılı olabilsinler.
Ayni durum devlet yönetimindeki genel yapı için de geçerlidir.
Bir devlet, bir toplum büyük sorunlar içerisinde ise, çöküş yaşanıyorsa, halkın durumu gittikçe kötüleşiyorsa "adaletten ve hukuktan" çok şeyler "yitirilmiş" demektir.
Böyle bir yapı "oluşmasın" diye herkese "görev ve sorumluluk" düşmektedir; duyarlı, çalışkan, bilinçli ve uyanık olmak gerekmektedir.
.    Öğretmen Gönen ÇIBIKCI, 2025.05.06, MŞ.
.       (Araştırma ve değerlendirme yazım)