Hukuk Devleti Nasıl Gerçekleşebilir?

 .   Türkiye'de Hukuk Devleti Nasıl Gerçekleşebilir?

.  Türkiye'de hukuk devletinin gerçekleşmesi çağcıl ve demokrat olan herkes istemelidir.

Bu ise karmaşık ve uzun bir süreçtir.

.  Hukuk devleti, devletin bütün eylemlerinin, her birey ve kurumun hukuka dayalı olarak işlediği, özgürlüklerin, hakların ve adaletin "garanti" altına alındığı ve uygulanabildiği bir yönetim biçimidir.

.  Türkiye’de "hukuk devletinin güçlenmesi" için aşağıdaki "temel" adımların acilen atılması gereklidir:

1. Hukukun Üstünlüğü İlkesi

A - Yargı Bağımsızlığı:

Hukuk devletinin temeli, bağımsız ve tarafsız bir yargıdır.

Yargının siyasi etkilerden arındırılması, sadece hukuki değerlendirmelere dayanarak karar alması sağlanmalıdır.

Bu, yargıçların atama süreçlerinin objektif, şeffaf ve denetim mekanizmalarına tabi olmasını gerektirir.

B - Yasaların Üstünlüğü:

Devletin tüm organları, yurttaşlar ve devletin her kurumunun, yasalara ve anayasal düzenlemelere uyması sağlanmalıdır.

Hukuk devleti, kişisel iktidarlardan veya siyasi çıkarlar doğrultusunda yasalara müdahale edilmesini engeller.

Hiçbir kişi ya da aile, zümre diğerlerinden üstün değildir

2. Temel Hak ve Özgürlüklerin Güvence Altına Alınması

A - İnsan Hakları:

Evrensel temel hak ve özgürlükler, sadece anayasa veya yasalarla değil, aynı zamanda toplumsal ve idari pratiklerle de güvence altına alınmalıdır.

Kişinin yaşam hakkı, ifade özgürlüğü, toplanma ve örgütlenme özgürlüğü gibi temel haklar, devletin tüm faaliyetlerinde öncelik taşımalıdır.

B - Özgür ve Adil Seçimler:

Hukuk devletinin bir parçası olarak, seçimlerin özgür, adil ve şeffaf bir şekilde yapılması gereklidir.

Bu, siyasi partilerin ve bireylerin eşit koşullarda yarışabilmesini sağlar.

3. Hukuk ve Adaletin Erişilebilirliği

A - Adaletin Hızlı ve Etkin İşlemesi:

Mahkemelerin işlemesi hızlı olmalı ve vatandaşların adalete erişimi kolaylaştırılmalıdır.

Yargı sürecindeki gecikmeler, hukuka güveni zedeler ve vatandaşları mağdur eder.

Yargı sisteminin işlerliğini artırmak için davaların daha hızlı çözümlenmesi, yargı çalışanlarının sayısının artırılması, mahkeme süreçlerinin dijitalleşmesi gibi adımlar atılabilir.

B - Hukuksal Yardım:

Ülkedeki sosyoekonomik durumları yetersiz olan bireylerin adalete erişimini sağlamak için, ücretsiz hukuki yardım mekanizmaları güçlendirilmelidir.

4. Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik

A - Kamu Denetimi ve Şeffaflık:

Hukuk devleti, devletin eylemlerinin ve kamu yönetiminin şeffaf olması, hesap verebilir olması anlamına gelir.

Kamu bütçesinin, kamu ihalelerinin ve diğer devlet faaliyetlerinin denetlenmesi gereklidir.

Bu süreçlerin halk tarafından "denetlenebilir" olması, yolsuzlukları "engellemeye" yardımcı olur.

B - Medya Özgürlüğü:

Bağımsız ve özgür bir medya, halkın "devletin çalışmaları" hakkında bilgi sahibi olmasını sağlar. Medya özgürlüğü, kamu görevlilerinin ve siyasilerin sorumluluklarının halk tarafından denetlenmesine olanak tanır.

5. Anayasaya ve Uluslararası Hukuka Saygı

A - Anayasaya Sadakat:

Hukuk devleti için en temel ilke, devletin tüm faaliyetlerinin anayasa çerçevesinde ve anayasa ile güvence altına alınan haklara uygun olarak yapılmasıdır.

Anayasaya aykırı uygulamalar, hukuk devleti ilkesinin ihlali anlamına gelir.

B - Uluslararası Anlaşmalar:

Türkiye’nin imzaladığı uluslararası anlaşmalar ve sözleşmelere, özellikle insan hakları ve temel özgürlükler alanındaki yükümlülüklerine sadık kalması gereklidir.

Bu, uluslararası hukuk ile uyumlu bir iç hukuk düzeni oluşturulmasına olanak tanır.

6. Eğitim ve Toplum Bilincinin Artırılması

A -Hukuk Eğitimi:

Hukuk devleti, sadece yasal düzenlemelerle değil, aynı zamanda toplumun hukuk bilincinin artmasıyla sağlanabilir.

Okullarda, üniversitelerde ve halk arasında hukuk, insan hakları ve adalet üzerine eğitimlerin güçlendirilmesi önemlidir.

B -Toplumda Hukuka Saygı:

Hukuk devletinin sağlanabilmesi için toplumda hukukun üstünlüğüne saygı duyan bir kültür oluşturulması gerekir.

Bu, bireylerin, devletin ve diğer toplumsal kuruluşların "hukuka saygı" göstermesini sağlar.

C - Ülkedeki eğitimin milli olması, çağdaş yöntem ve donanımlarla iş görülebilmesi gerekir. Çocuklarımızın, yurttaşlarımızın bilinçli  birer yurtsever olmaları hedeflenmelidir.

7. Yolsuzlukla Mücadele

A - Yolsuzlukla Etkin Mücadele:

Yolsuzluk, hukuk devletinin en büyük düşmanlarından biridir.

Kamu görevlilerinin ve siyasi liderlerin hesap verebilir olmaları, yolsuzlukla mücadele için etkili mekanizmaların oluşturulması, güçlü bir "denetim" ve "ceza sistemi" gerektirir.

B - Yolsuzluklar, rüşvet, kara para, vergi dışı işlemler, kaçakçılık, çeteleşme, kartelleşmeler… ile mücadele edebilecek bir yönetim, iktidar ve halk istemi acil olarak gerekecektir.

C - Uluslar arası kuruluşlar ve örgütlerle, devletlerle iş birliğine gidilmesi kesinlikle gereklidir.

8. Sonuç

A - Türkiye’de hukuk devleti ilkelerinin tam anlamıyla işlemesi için devletin tüm organlarının, siyasetin, yargının ve toplumun "birlikte" hareket etmesi gereklidir.

B - Bu, sadece hukukla değil, aynı zamanda bir kültür ve davranış biçimiyle ilgilidir.

C - Hukuk devleti, tüm bireylerin eşit haklara sahip olduğu, adaletin her seviyede sağlandığı, özgürlüklerin güvence altına alındığı ve devletin gücünün hukukla sınırlandığı bir toplum yapısının temellerini oluşturur.

Ç - Yurttaşların temel bilgi düzeyleri ve bilinçleri geliştirilmeli ve yükseltilmelidir ki çağımızda en iyi devlet yönetiminin nasıl olduğunu kavrayıp, yansıtabilsinler. Bunun için de temel eğitim, orta öğretim ve yüksek öğretimde özellikle bu konularda öğrencinin düzeyine uygun dersler verilmelidir.

D - Küresel ilişkiler ve güçler de asla göz ardı edilmemelidir. Onların ülkemiz üzerindeki emelleri, hedefleri ve kurdukları tuzaklar, oyunlar her zaman dikkatle incelenmeli ve gözlenmelidir.

E - Yurttaşların çıkarcılıktan, partizanlıktan ve vurdum duymazlıktan kendilerini kurtarmaları gerekir.

.    Öğretmen Gönen ÇIBIKCI, 2020.11.20, MŞ,         .

.       (Araştırma, değerlendirme ve yazı)