TÜRK MİLLETİ ve İSTATİSTİKLER

- MERAKLISINA: TÜRK MİLLETİ ve İSTATİSTİKLER

. Çağdaş, gelişmiş ülkelerde bilimsel verilere, istatistiklere önem verilir ve inanılır.

. Ben de "TÜRKİYE için" çalışmalar yapan çeşitli kurumların yaptığı bazı istatistik sonuçlarını buldum ve inceleyip kaydettim. (TÜİK, TÜRK-İŞ, DİSK-BİSAM)

. Bakalım, yüce millet "neyi nasıl görüyor", "neyi nasıl algılıyor", genel durumumuz nasıl?

. Bu sonuçlara tam ve tümden pek inanmıyorum ama öte yandan da halkımızın "geneli kavrama yeteneğini" ve "durum değerlendirmesini", "sorumluluk bilincini" de son derece yetersiz gördüğüm için bu özelliklerinin de geri kalmamızda bir küçük etken olduğunu düşünüyorum.

. Bunlardan bazı sonuçları alıp, aşağıda sizlere aktarmak istiyorum. Uzun oldu, kusuruma bakmayın…

. Biliyorum okurken bu oranlar ve sayılar, neyi nasıl vurguladıkları çok sıkıntı veriyor; herkes de kaçıyor…

. Ama, olsun birazcık "sabır ve soluk" ile bir göz atmanızı, değerlendirmelerde bulunmanızı rica ediyorum:

- Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 15.048,89 TL’ye yükseldi.

- MUTFAK ENFLASYONU AYLIK %4,27 ON İKİ AYLIK %69,76 YILLIK ORTALAMA %79,44 ORANINDA ARTTI.

- DÖRT KİŞİLİK AİLENİN AYLIK GIDA HARCAMASI TUTARI (AÇLIK SINIRI) 15.048 TL,

GIDA İLE BİRLİKTE DİĞER TÜM TEMEL HARCAMALARI İÇİN HANEYE GİRMESİ GEREKEN TOPLAM GELİR TUTARI (YOKSULLUK SINIRI) İSE 49.019 TL,

- BEKÂR BİR ÇALIŞANIN AYLIK YAŞAMA MALİYETİ 19.630 TL‘YE ULAŞTI.

.   TÜRK-İŞ’ in verilerine göre “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Ocak 2024’te şu şekildedir:

·        Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış bir önceki aya göre % 4,27 oranında gerçekleşti.

·        Son on iki ay itibariyle değişim oranı  % 69,76 oldu.

·        On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı ise % 79,44 olarak hesaplandı.

·        Ortalama balık fiyatlarında 32 TL’lik bir artış görüldü. En fazla tüketilen hamsinin kilogram fiyatı 120 TL’ye kadar yükseldi.

·        Yeşil mercimeğin kilogram fiyatı ortalama 86 TL’den, marketlerdeki raflarda yer aldı.

·        Ortalama sebze (ana yemekleri tamamlayan maydanoz, kıvırcık vb. salata yeşillikleri dâhil değil) kg fiyatı 34,34 TL, ortalama meyve kg fiyatı 34,25 TL oldu.

·        Ankara’da 200 gramlık ekmek fiyatı 8 TL olarak belirlendi. Böylece 4 kişilik ailenin aylık sadece ekmek fiyatında 105 TL’lik artış meydana geldi.

·        Zeytinyağı bu ay litre fiyatında ortalama 30 TL’lik artışla bu grubun en yüksek artışa sahip ürünü olarak belirlendi. Zeytinyağı fiyatları marketlerde ortalama litresi 330 TL’den satılmaktadır. Aynı şekilde zeytin fiyatlarında görülen 17 TL’lik artış ile siyah zeytin ortalama 225 TL, yeşil zeytin ortalama 190 TL’den market raflarında yer almaktadır.

·        Ceviz, fındık, yer fıstığı ve ay çekirdeği) kilogram fiyatında %8 oranında artışla ortalama 339 TL’den satılmaktadır.

- TÜİK verileri emekli yoksulluğunu tescilledi: 65 yaş üzeri yoksulluk 6 puan arttı

- DİSK Birleşik Metal-İş Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından yapılan hesaplamaya göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı Ocak 2024 için 15 bin 033 liradır.

-   Yoksulluk sınırı ise 51 bin 998 lira olarak gerçekleşmiştir. Ocak 2024 dönemi için;

·        Açlık Sınırı: 15 bin 033 TL

·        Yoksulluk Sınırı: 51 bin 998 TL

·        Dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı Ocak 2024 için 15 bin 033 liradır

·        Hane  halkı tüketim harcamaları esas alınarak yapılan hesaplama sonuçlarına göre ise yoksulluk sınırı 51 bin 998 lira olarak gerçekleşmiştir

·        Eğitim, sağlık, barınma, eğlence, ısınma, ulaşım gibi giderler ile birlikte bir ailenin yapması gereken harcama tutarı 51 bin 998 liraya ulaşmaktadır.

·        Tek başına yaşayan bir kişi için yoksulluk sınırı 23.914 lira olarak tespit edilmiştir.

·        Günlük harcamalarda Ocak 2024’de en yüksek maliyet grubunu süt ve süt ürünleri grubu 153,37 liralık harcama gereksinimi ile oluşturmaktadır.

·        Et, tavuk ve balık grubu için yapılması gereken minimum harcama tutarı ise 99.93 liradır.

·        Sebze ve meyve için yapılması gereken günlük harcama tutarı ise 121.21 liraya ulaştı.

·        Ekmek için yapılması gereken harcama tutarı günlük 33.38 liradır.

·        Katı yağ ve sıvı yağ ise 27.89 liralık masraf yapılması gereken ürün grubudur.

·        Yumurta için 11.45, şeker, bal, reçel ve pekmez için ise 12.66 lira harcama yapılması gerekmektedir.

-  Açlık ve yoksulluk sınırı BİSAM tarafından her ayın 15’inde kamuoyu ile paylaşılmaktadır.

-  4 Kişilik ailenin sağlıklı beslenmek için yapması gereken minimum aylık gıda harcaması AÇLIK SINIRI olarak belirlenmektedir.

- Bu verinin hane halkı tüketim harcamasına dağıtılması ile elde edilen veri ise bize YOKSULLUK SINIRINI vermektedir.

- Gelir adaletsizliğinde Türkiye'deki tablo ağırlaşıyor.

- Bir kesim servetini günden güne artırırken, büyük çoğunluk, yoksulluğu kuşaktan kuşağa aktarıyor.

- Araştırmalar, 14 yaşlarında hanesinin maddi durumu iyi olmayan kişilerin neredeyse yarısının düşük gelirli grupta yer almaya devam ettiğini gösteriyor.

- Türkiye'de gelir adaletsizliği ciddi boyutlara ulaşıyor.
- Ekonomideki büyüme ve kişi başına gelirin artması dar gelirlilerin yoksulluktan kurtulmasına yetmiyor.
- Ülkenin varlıklı kesimi servetini artırırken, büyük çoğunluk yoksulluğu gelecek kuşaklara miras bırakıyor.
- 14 yaş ve civarında ailesi kiracı olanların  yüzde 47.7’si, hala kirada oturuyor.

- 14 yaş ve civarındayken ailesi ev sahibi olanların yüzde 57.7’si şu anda ev sahibi iken yüzde 26.3’ü ise kiracı konumunda.
- 14 yaşındayken tatile gidemeyenlerin üçte ikisinden fazlası için tatil hala ulaşılamaz bir ayrıcalık konumunda.
- 14 yaş civarında maddi imkan olmadığı için tatile gidemeyenlerin yüzde 69.1'i hala tatile çıkamıyor.

- Çocukluğunda ailesi tatil masraflarını karşılayabilenlerin yüzde 59.6’sı tatil yapabilecek finansal güce sahip.

- Kendisi 14 yaş civarında iken annesi yüksek öğretim mezunu olan fertlerin, şu anki eğitim seviyesi incelendiğinde, %2,7'sinin lise altı, %13,7'sinin lise ve dengi,  %83,5'inin ise yüksek öğretim mezunu olduğu görüldü.

- Yine 14 yaş civarında iken babası yüksek öğretim mezunu olan fertlerin %4,4'ünün lise altı, %16,0'ının lise ve dengi, %79,5'inin ise yüksek öğretim mezunu olduğu belirlendi.
- Fert 14 yaş civarında iken annesi lise altı eğitim seviyesini bitirenlerin şu anki eğitim durumu incelendiğinde %56,3'ünün lise altı, %21,9'unun lise ve dengi, %21,9'unun ise yüksek öğretim mezunu olduğu görüldü.

- Fertler 14 yaş civarında iken babası lise altı eğitim seviyesini bitirenlerin ise %60,0'ının lise altı, %21,5'inin lise ve dengi, %18,4'ünün ise yüksek öğretim mezunu olduğu tahmin edildi.

- Fertler 14 yaş civarında iken babası işveren veya kendi hesabına çalışanların %39,2'si şu an ücretli, maaşlı veya yevmiyeli, %14,5'i işveren veya kendi hesabına, %5,6'sı ücretsiz aile işçisi olarak çalışırken bu fertlerin %40,6'sının ise iktisaden faal olmadığı görüldü.

- Kendisi 14 yaş civarında iken ailesinin maddi durumunu "çok kötü" olarak belirtenlerin %16,5'i şu an en yüksek yüzde 20'lik gelir grubunda yer alırken, %25,5'i ise en düşük grupta yer aldı.

- Kendisi 14 yaş civarında iken ailesinin maddi durumunu "çok iyi" olarak belirtenlerin %40,6'sı şu an en yüksek gelir grubunda iken %7,6'sı ise en düşük grupta oldu.

- Fertler 14 yaş ve civarında iken ailesi "ev sahibi" olanların, %57,7'sinin şu an oturduğu konutta mülkiyet durumu "ev sahibi", %26,3'ünün ise "kiracı" olduğu tahmin edildi.

- Yine fert 14 yaş civarında iken mülkiyet durumu "kiracı" olanların, %40,0'ı şu an oturduğu konutun sahibi iken %47,7'sinin ise kirada oturduğu görüldü.

- Fertler 14 yaş civarında iken, tüm ailesiyle bir haftalık tatil masrafını karşılayabilen hanelerde yaşayanların %59,6'sının şu anki hanesi ile bir haftalık tatil masrafını karşılayabildiği, maddi yetersizlik nedeniyle tatil masrafını karşılayamayan hanelerde yaşayanların ise %69,1'inin şu anki hanesi ile de bu masrafı karşılayamadığı görüldü

- Kendisi 14 yaş civarında iken hanesinde yaşayan bütün çocukların günde en az bir kere et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını karşılayabilen fertlerin %72,4'ünün şu an hanesinde "iki günde bir" bu yemek masrafını karşılayabildiği,%27,6'sının ise "karşılayamadığı" belirlendi.

- Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre, mutlu olduğunu beyan eden 18 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı, 2022 yılında %49,7 iken 2023 yılında 3,0 puan artarak %52,7 oldu.

- Mutsuz olduğunu beyan eden bireylerin oranı ise 2022 yılında %15,9 iken 2023 yılında 2,2 puan azalarak %13,7 olarak gerçekleşti.

- Mutlu olduğunu beyan eden erkeklerin oranı, 2022 yılında %46,5 iken 2023 yılında %50,3 oldu. Kadınlarda ise bu oran, 2022 yılında %52,7 iken 2023 yılında %55,1 oldu.

- Evli bireylerin, evli olmayan bireylere göre daha mutlu olduğu görüldü.

- Mutlu olduğunu belirten evli bireylerin oranı, 2023 yılında %56,4 iken evli olmayanlarda bu oran, %45,8 olarak gerçekleşti.

- Evli olanların mutluluk düzeyi cinsiyete göre incelendiğinde; evli erkeklerin %53,2'sinin, evli kadınların ise %59,5'inin mutlu olduğu gözlendi.

- Yaş gruplarına göre mutluluk düzeyi incelendiğinde; 18-24 yaş grubunda mutluluk oranı, 2022 yılında %47,9 iken 2023 yılında 6,1 puan artarak %54,0 oldu.
- Mutluluk oranının 55 ve daha yukarı yaştaki bireylerde ise azaldığı gözlendi.

- Mutluluk oranı 55-64 yaş grubunda bir önceki yıla göre 2,8 puan azalarak %49,7 olarak tahmin edildi. 65 ve daha yukarı yaştaki bireylerde ise 2022 yılında %57,7 iken 2023 yılında 1,7 puan azalarak %56,0 oldu.

- Bireylerin mutluluk kaynağı olan değerler incelendiğinde; kendilerini en çok sağlıklı olmanın mutlu ettiğini ifade edenlerin oranı, 2023 yılında %69,5 olurken bunu sırasıyla; %13,2 ile sevgi, %9,2 ile başarı, %5,3 ile para ve %2,6 ile iş takip etti.
- Kendi geleceklerinden umutlu olduğunu beyan eden bireylerin oranı, 2023 yılında %67,1 oldu. Erkeklerin geleceklerinden umutlu olma oranı %67,2 iken kadınlarda bu oran %67,1 oldu.

- Kamu hizmetlerinden memnuniyet düzeyleri incelendiğinde; 2023 yılında asayiş hizmetlerinden memnun olduğunu beyan edenlerin oranı %74,6 olurken bunu sırasıyla %68,2 ile ulaştırma, %65,4 ile sağlık, %61,0 ile Sosyal Güvenlik Kurumu, %58,6 ile adli ve %57,7 ile eğitim hizmetlerinden memnuniyet takip etti.

- Ülkenin en önemli sorunu incelendiğinde; 2020 yılında birinci sırada %18,5 ile işsizlik, ikinci sırada %17,3 ile hayat pahalılığı, üçüncü sırada %17,2 ile eğitim yer aldı. 2023 yılında hayat pahalılığı %33,8 ile ilk sırada yer alırken, %16,5 ile eğitim ikinci sırada ve yoksulluk %13,4 ile üçüncü sırada yer aldı.

- Yaşam memnuniyeti araştırması bireylerin genel mutluluk algısını, toplumsal değer yargılarını, temel yaşam alanlarındaki genel memnuniyetini ve kamu hizmetlerinden memnuniyetini ölçmek, memnuniyet düzeylerinin zaman içindeki değişimini takip etmek amacıyla yapılan "yaşam memnuniyeti" araştırmasının 2023 yılı alan uygulaması, 1-30 Kasım 2023 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.

.    Öğretmen Gönen ÇIBIKCI, 14.04.2024, MŞ.