SURİYE NE OLACAK?

 .  SURİYE NE OLACAK?

I ) Esad sonrası Suriye'de neler oluyor?

.  Esad sonrası Suriye senaryosu, hala devam eden iç savaşın belirsizlikleri nedeniyle kesin olarak öngörülemiyor.

.  Ancak şu anda gözlemlenen bazı eğilimler ve olası senaryolar bulunmaktadır:

A - Mevcut Durum:

İç savaşın henüz bitmiş olmaması ve farklı grupların kontrolündeki bölgelerin varlığı, çatışmaların devam etme ihtimalini artırıyor.

Milyonlarca Suriyeli mülteci ve yerinden edilmiş kişinin olduğu ülkede, insani kriz giderek derinleşiyor.

Rusya, İran, Türkiye gibi dış güçlerin Suriye'deki varlıkları ve çıkarları, ülkenin geleceği üzerinde önemli bir etkiye sahip.

Onların nasıl müdahalede bulunacağı şu an belirli değil.

Uzun süren savaş, Suriye "ekonomisini" büyük ölçüde tahrip etti ve ülke derin bir ekonomik krizle karşı karşıya.

Tüm dünyada terör örgütü olarak kabul edilmiş olan gruplar iş başına gelebilir.

B - Olası Senaryolar:

Şu anki verilere göre, Esad rejiminin yakın gelecekte düşmesi pek olası görünmüyor.

Ancak içerideki muhalefet ve dış güçlerin baskısı, rejimi zayıflatabilir.

Suriye'de farklı etnik ve mezhepsel grupların kontrolündeki bölgelerin oluşması ve bu bölgeler arasındaki çatışmaların devam etmesi olası bir senaryo.

Suriye'deki iç savaşa dış güçlerin daha fazla müdahale etmesi ve "ülkenin bölünmesine" yol açması da ihtimal dahilinde.

Esad sonrası Suriye'de istikrarlı bir yönetim kurulması uzun ve zorlu bir süreç olabilir.

II ) Türkiye Esad kaçtıktan sonra Suriye'de neler yapabilir?

. Esad'ın kaçmasıyla birlikte Suriye'de yepyeni bir dönem başlayacaktır.

. Türkiye'nin bu süreçte oynayacağı rol oldukça "kritik" olacaktır.  

. Türkiye'nin Esad sonrası Suriye'de yapabileceği bazı önemli adımlar olabilir:

A - Siyasi Sürece Aktif Katılım:

Suriye'de tüm kesimleri temsil eden bir anayasa hazırlanması sürecinde aktif rol almak.

Şeffaf ve adil seçimlerin düzenlenmesi için uluslararası gözlemcilerin katılımıyla destek vermek.

Suriye'de demokratik bir geçiş sürecinin başlatılması için siyasi partilerin ve sivil toplum kuruluşlarının güçlendirilmesine yardımcı olmak.

B -  İnsan Hakları ve Hukukun Üstünlüğü:

Savaş suçları ve insan hakları ihlalleri konusunda soruşturmaların yapılması ve sorumluların yargılanması için uluslararası mekanizmalarla işbirliği yapmak.

Bağımsız ve tarafsız bir adalet sisteminin yeniden oluşturulmasına destek vermek.

Sivil toplum kuruluşlarının özgürce faaliyet gösterebilmesi için ortam hazırlamak.

C - Ekonomik İyileşme:

Savaşın tahrip ettiği altyapının yeniden inşası için uluslararası yardımları koordine etmek ve yatırımları teşvik etmek.

Piyasa ekonomisine geçiş, özel sektörün güçlendirilmesi ve yatırım ortamının iyileştirilmesi gibi ekonomik reformlara destek vermek.

Gençlerin ve kadınların istihdamına yönelik projeler geliştirmek.

Ç - Güvenlik ve İstikrar:

DEAŞ başta olmak üzere terör örgütleriyle mücadeleye devam etmek ve Suriye'nin terörden arındırılmasına katkı sağlamak.

Türkiye-Suriye sınırının güvenliğini sağlamak ve kaçakçılığın önüne geçmek.

Suriye'deki yerel güçlerin eğitimi ve donatılmasıyla güvenlik boşluklarının doldurulmasına yardımcı olmak.

D -  Mültecilerin Güvenli Dönüşü:

Türkiye'deki Suriyeli mültecilerin güvenli, gönüllü ve onurlu bir şekilde ülkelerine dönmeleri için koşulların oluşturulması.

Dönen mültecilerin yeniden inşa süreçlerine katılımını sağlamak.

E -  Bölgesel İşbirliği:

Suriye'nin komşu ülkeleriyle işbirliği yaparak bölgesel istikrarın sağlanmasına katkıda bulunmak.

Suriye meselesinde uluslararası toplumun ortak bir çözüm bulması için çaba göstermek.

Türkiye, bu süreçte hem bölgesel hem de küresel bir güç olarak önemli bir rol üstlenecektir.

Ancak bu süreçte dikkatli ve uzun vadeli bir strateji izlemek gerekmektedir.

Türkiye'nin Suriye'deki hedefleri, bölgesel istikrar, terörle mücadele, insan hakları ve demokrasinin yaygınlaşması olmalıdır.

F - Bu süreçte Türkiye'nin karşılaşabileceği zorluklar arasında şunları görebiliriz:

Suriye'deki "Etnik ve Mezhepsel" farklı gruplar arasında derin yaralar oluşmuştur.

Bu yaraları iyileştirmek ve herkesi kapsayan bir çözüm bulmak zaman alacaktır.

Bölgedeki diğer ülkelerin ve büyük güçlerin Suriye'deki gelişmelere müdahale etmeye çalışması, Türkiye'nin planlarını zorlaştırabilir.

Suriye'nin yeniden inşası için büyük miktarda kaynağa ihtiyaç duyulacaktır.

Türkiye'nin bu kaynağı bulması ve yönetmesi kolay olmayacaktır.

G - Esad Sonrası Suriye'de Nelere Dikkat Edilmeli?

Suriye'deki durum oldukça karmaşık ve belirsiz...

Esad sonrası Suriye'nin nasıl şekilleneceği, iç ve dış birçok faktöre bağlı olarak değişecektir.

Savaşın yarattığı insan hakları ihlallerinin ortadan kaldırılması ve sivillere yönelik şiddetin durdurulması öncelikli hedefler olmalıdır.

Terör örgütü olarak kabul edilmiş grupların durumu ne olacak; istedikleri şeriat yönetimini kuracaklar mı?

Yeni bir anayasa yapılması, özgür ve adil seçimler düzenlenmesi gibi siyasi reformların gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Ülkenin yeniden inşası ve ekonomik olarak toparlanması için uluslararası toplumun desteği büyük önem taşıyor.

Milyonlarca Suriyeli mültecinin güvenli ve gönüllü olarak ülkelerine dönmesi için uygun koşulların sağlanması gerekmektedir.

DEAŞ gibi terör örgütlerinin faaliyetlerinin engellenmesi ve ülkenin terörden temizlenmesi önemlidir.

Suriye'nin parçalanması son derece sorunludur ve tehlikelidir.

H - Sonuç olarak

Bu yazı kısa ve genel bir çerçeve sunmaktadır.

Esad sonrası Suriye'nin nasıl şekilleneceği, iç ve dış birçok faktöre bağlı olarak değişecektir.

Suriye'deki durum şu an oldukça karmaşık ve belirsizdir.

Esad sonrası Suriye, Türkiye için hem bir "fırsat" hem de bir "meydan okumadır" ve çok ciddi bir durumdur.

Türkiye, bu süreci başarılı bir şekilde yönetirse, bölgede önemli bir "güç" olarak konumunu daha da "güçlendirebilir" ve tarihte önemli bir yer edinebilir.

Suriye'deki mülteci krizi, dış güçlerin rolü veya ekonomik durum hakkında daha fazla bilgi almak için araştırma yapılmalıdır.

Daha "güncel" bilgi için güvenilir haber kaynaklarını izlemenizi öneririm.

  .  Öğretmen Gönen ÇIBIKCI, 13.12.2024, MŞ.

.      (Araştırma ve değerlendirme yazım)